Van de Schelde tot de Weichsel. Deel 3: Friesland

Hoe-'t-'n frou har man 't stunen⁽⁵⁾ Ò'leerde. (Leeuwarden.)

Jaren leden hewwe d'r te Leewarden 's 'n paar troude minsen weest. Nou, die lui konnen anders behoorlik goed met 'nander, dat skeelde soo feul 'nt. Mar as d'r 's 't ien of ander waar, of dat de frou 's wat dee, dat de man niet anston, dan kon die man dan doch soo danich stune in moppere, dat dagen an ien sprak-i soms gien stom woord teugen 't mins. Soms wist se-'nt iemels waar-'t-i doch soo om stuunde, in hoe-'t 't mins dan oek mooi praatte of lilk praatte, in of-'t se hooch of leech sprong, hij stuunde mar deur. Met 'n swart gesicht ston-i morrens op, met 'n swart gesicht sat-i middes an tafel, in met 'n swart gesicht gong-i avens weer leggen, dat duurde soo de godganse dag; in de frou mocht lipe of pipe⁽⁶⁾, die oele-boele⁽⁷⁾ dreinde⁽⁸⁾ mar deur. Nou, daar had dat mins skoon har nocht fan; dat begripe jimme⁽⁹⁾!

(5) Stunen, pruilen, druilen, mopperen.

(6) Lipe of pipe, woordelijk: schreien of pijpen, een alliteratie die veel in gebruik is voor: schreien of lachen, zoet zien of zuur zien.

(7) Oele-boele, druiloor; oele (ûle) is 't friesche woord voor uil; boele is er als rijmwoord aangehangen.

(8) Dreine, plagen.

(9) Jimme, gijlieden.

[p. 237]

Ien keer waar-i weer soo an 't stunen, in 't mooiste waar, de frou wist 'nt iens waarom. In fijf dagen had-i gien stervenswoo_rd sproken, in-i sette 'n gesicht as de pacht fan eek⁽¹⁾. Doe waar 't Saterdach avend, in doe-'t se de supenbrij⁽²⁾ op hadden, gongen se te gare⁽³⁾ na bed. Ande_rs praatten se so Saterdachs avens achter-'e gedinen⁽⁴⁾ noch wel 's over 't ien in ander, mar nou trok de man siin slaapmuts diep over-'e ooren, draaide 'm om in dee gien mon open; in de frou mocht segge wat se wude, ja, 't sloof begon al te skriemen⁽⁵⁾, hij beerde⁽⁶⁾ mar dat-i sliep. Daar falt 't mins eindelik wat in. Se gaat weer opstaan, steekt de lamp weer op, in sij an 't soeken, de heele kamer deur. Onder-'e tafel, achter-'e deur, onder 't kammenet⁽⁷⁾, overal soekt se rond. De man merkt 't wel, mar-i bliift maar stil leggen te kiken, want-i kan him mar niet begripe, wat siin frou doch besoekt. Mar sij soekt mar deur; se ferset de stoelen in stoven, skeurt suver alles onderste boven, licht met-'e lampe achter, in op 't kammenet, achter-e kachel, in-'e turfbak, in alle hoeken in gatten soekt se. Nou wut 't-'e man doch te slim; hij gaat opsitten in 't bed, in kiikt har ferwonderd an; mar-i is nog te stiif, om 'n woo_rd te seggen. De frou doet of-'t se niks merkt; sij soekt mar deur. De man denkt: se sal eindelik wel ophoude. Mar mis, hoor! sij soekt in sij soekt mar fut. Hij wut mooi koud, in siin geduld loopt ten ende. Op 't laast kan-i 't niet langer fol houde, in-i seit: ‘Wat soekstou⁽⁸⁾ doch in-'e godsnaam?’

‘Diin⁽⁹⁾ bek,’ seit-'e frou, ‘in nou hè 'k 'm fonnen. Mar seg me nou oek-'is, waar stuunst om?’

So riek de man weer an 't praten; de roesje⁽¹⁰⁾ wudde weer bijleid, in de frou kroop weer bij him onder-'e deken.

Sont die tiid het de man nooit weer stuund. Mar as 'r 's wat waar, dat him niet anston, dan seid-i 't fris wech. Dan keven se wel 's ha_rtlik, mar daar waar 't dan oek met uut; in soo is 't ook feul beter! Fiin⁽¹¹⁾ jimme oek 'nt?

Johan Winkler.

(1) Eek (edik), azijn.

(2) Supenbrij, karnemelkspap.

(3) Te gare, te gader, samen.

(4) Gedinen, gordijnen.

(5) Skriemen, schreien.

(6) Beeren, zich gebaren, zich zoo houden, iets voorwenden (sich verstellen).

(7) Kammenet, kabinet, groote linnenkast.

(8) Soekstou, soekst-dou, zoekt gij.

(9) Diin, dijn, uw.

(10) Roesje, ruzie.

(11) Fiin, vind; van fine, fiinde, finde, vinden.