basisgegevens
gestandaardiseerde naam kamer:
Mozes Doorn
spelwijze in bron(nen):
'Moises Doren' (1530)
varianten:
'Moises Doren' (1530); 'Moyses Doren' (1539); 'De vierige doornbosch' (Antwerpen 1574); 'Moyses Bosch' (1613); 'der caemere van Rethorica van Moyses dooren' (1615); 'Moijses bosch' (1620); 'Moyses Bosch' (1620); 'Den Vierighen Dooren' (1620); 'die Camere van Moyses Doren' (1628)
zinspreuk:
'In viericheyt groeyende' (reglement 1539-1561-1562-1613-1620)
gebruikte code:
BOS1
patroonheilige:
vroegste bronvermelding:
14-01-1530
gedoopt:
geografisch-politieke situering van de kamer
plaats:
's-Hertogenbosch
(stad/dorp/vrijheid):
Stad
district:
gewest:
Brabant
korte geschiedenis
Op 14 januari 1530 (n.s.) beslisten de drie leden van de stad 'den Rethoryckers 't geselscap van Moises Doren' een jaarlijkse toelage van 18 carolusgulden te verlenen. Op 11 juni 1532 werd aan de 'nyeuwer Gulden ofte Camere van Rethorycken binnen deser stat' een toelage verleend voor de deelname aan het landjuweel in Brussel. De kamer nam ook deel aan het landjuweel in Diest in 1541 en in Antwerpen in 1561. Ze nam ook deel aan de wedstrijd in Brussel in 1562. Mozes Doorn is de enige van de vijf rederijkersgezelschappen van 's Hertogenbosch die in de zestiende eeuw als volwaardige kamer werd beschouwd. De kamer kreeg ook hogere subsidies. In de jaren 1567-1597 wordt de kamer niet in de stadsrekeningen vermeld. In 1568 gebood Alva uitdrukkelijk haar afschaffing 'als occasien ende oirsaecken zijnde van alsulcken quaden ende schandalen als hyer geschiet zijn' (Stadsarchief 's-Hertogenbosch, Oud Archief, inv. Hoekx nr. 138), waarbij hij verwees naar de openlijke calvinistische rebellie tegen de Spaanse koning in 1567. De kamer nam wel deel aan de refreinwedstrijd in 1574, uitgeschreven door de kerkmeesters van de Sint-Jacobskerk in Antwerpen.
De kamer was zeker vanaf 1595 opnieuw publiek actief en kon in dat jaar een herbevestiging van een privilege in verband met de bieraccijnzen verkrijgen. In 1613 nam de kamer deel aan de wedstrijd in Haarlem, Amsterdam en Leiden. In 1620 nam de kamer deel aan de wedstrijd in Mechelen. In 1628 vaardigden gouverneur, schout en schepenen een instructie uit voor de vijf rederijkersgezelschappen. In 1629 werd 's-Hertogenbosch veroverd door de Staten-Generaal. De kamer nam deel aan de wedstrijd in Vlissingen in 1641. De kamer bleef bestaan tot in de achttiende eeuw.
documenten
reglementen:
- Intern reglement van de kamer (1539): origineel verloren/ afschrift: Stadsarchief 's-Hertogenbosch, Oud Archief 's-Hertogenbosch, inventaris Hoekx nr. 3080, 331r-335r/ editie: Hermans 1867, 117-25 [1539 BOS1].
- Toestemming van de magistraat van 's-Hertogenbosch aan de kamer om het op de kamer getapte bier opnieuw op burgersaccijns te mogen veraccijnzen (17 april 1595): origineel verloren/ afschrift: Stadsarchief 's-Hertogenbosch, Oud Archief, inv. Hoekx nr. 206, n.g./ editie: Hermans 1867, 174-76 [1595 BOS1].
- Verbod door schout en schepenen om contacten te onderhouden met rederijkerskamers en rederijkers uit de Verenigde Provincies (2 december 1615): origineel verloren/ afschrift: Stadsarchief 's-Hertogenbosch, Oud Archief, inv. Hoekx nr. 132, 175-76/ editie: Hermans 1867, 177-78 [1615 BOS1+2+4].
- Instructie voor de vijf kamers van 's-Hertogenbosch vanwege gouverneur, schout en schepenen (16 december 1628): origineel verloren/ afschrift: Stadsarchief 's-Hertogenbosch, Oud Archief 's-Hertogenbosch, inventaris Hoekx nr. 1076, 180v-183r/ editie: Hermans 1867, 150-55 [1628 BOS1+2+3+4+5].
ledenlijsten:
rekeningen:
inventarissen:
processtukken:
rekwesten:
rentetitels:
correspondentie:
literaire productie:
historische nota's:
andere nota's:
verantwoording
broncitaten:
Stadsarchief 's-Hertogenbosch, Oud Archief, inv. Hoekx nr. 1626, stadsrekeningen 's-Hertogenbosch 1529-1530, 240r:
'Item, zoe bij den drie leden deser stat den rethorykers gagien geconsenteert zijn te wetene 18 gl. sjaers, dwelcke hen betaelt zijn bynnen den jaere deser Rekeninge van drie vierdel jaers vz. 13 1/2 Carolus gl.'
Stadsarchief 's-Hertogenbosch, Oud Archief, inv. Hoekx nr. 1627, stadsrekeningen 's-Hertogenbosch 1530-1531, n.g.:
‘Item, alsoe die drie leden deser stat, opten 13en january a° 1530 [n.s.] vergadert zijnde, accordeert ende gesloten hebben, dat dese stat jairlix geven zoude, ten wederroepen der selver den Rethoryckers 't geselscap van Moises Doren 18 Carolus gl., dair af dierste jair expireert 14a january Anno 1531 [n.s.], achtervolgende den conclusybouck, dair inne 't selve later geregistreert ende breeder staet genooteert, dair omme alhier 18 Carolus gl.’
literatuur:
Kops 1774, 322; De Laserna Santander 1809, 167; Schotel 1871, 259; Van Elslander 1945 (a), 32; Van Elslander 1968, 35.
Ackersdijck 1781; Hermans 1845; Van Zuylen 1863-65, passim; Hermans 1867; Mak 1952; Van der Sluijs 1978; Van der Sluijs en Van Asperen 1978; Ramakers 1998 (a).
naar bibliografie
Auteursrechtelijk beschermd