Verspreid werk

(1986)–G.A. Bredero– Auteursrechtelijk beschermd

[pagina 213] [p. 213]
Ian de Voor-looperaant.Ga naar voetnoot-   't Grof sal volghen, sey de Boer, en hy scheet een Kalf,Ga naar voetnoot1   't Sel 't verlooren Schaep slachten van Dr. Ian derde half,Ga naar voetnoot2   Datsen rederijcker, moer, ja Vaer, dats een ghiest,Ga naar voetnoot3   Schijt Koster, schijt Brero, een Koe is een groot Biest,Ga naar voetnoot4 5[regelnummer] En maeckjeme quaet ick segh noch wel schijt dicke Ian,Ga naar voetnoot5   En schijt de Drost, en nou segh ick 't wel, wat ist dan?   De voorschreve Docter het de kop vol rederijckers prullen,Ga naar voetnoot7   Hy kackt Rondeelen, hy snuyt Refereynen, en hy swiet hiele Spullen,Ga naar voetnoot8
[pagina 214] [p. 214]
Dus komt het dat hem so noo de Ouwe Manne-Vaers mogen missen,Ga naar voetnoot9 10[regelnummer] Ick seghje dat, de Varcke-sluys souw hy stoffeeren met aers-wissen,Ga naar voetnoot10   Och nodige Jan, reptie bekladt wat pampiers met een slinger,Ga naar voetnoot11   Of de morsebellen veghen haer gat met haer Vinger,Ga naar voetnoot12   Vaer, ghy bent al even wel een Doctor met oorlof eseyt.   Moyties dan, en gheeftme daer op te minsten recht bescheyt,Ga naar voetnoot14 15[regelnummer] Isset waer datmen lestent seyde een heel ouwt Wijf,Ga naar voetnoot15   Datmen de stopte aembeyen opent met het gevrijfGa naar voetnoot16   Van u ruwe stijl? segt mijn Vaer, en wilt voort swygen,Ga naar voetnoot17   So dientet my niet, ick mocht blaeren aen mijn poort krygen.Ga naar voetnoot18 By my Hokus Bokus,Ga naar voetnoot- hier na een beter.	voetnoot- Voor-looper: ijveraar, leidsman. De arts-rederijker dr. Johan Fonteyn was in de jaren 1615-1616 een van de roerigste en eerzuchtigste leden van De Eglentier en later zelfs een tijdlang factor. [tekstkritische noot]Gepublicerd in Ned. Poëmata, 1632 fol. H4r-H4v; 1638, fol. H4r-H4v; 1644, fol. D1r-D1v. Titel romein; tekst fractuur met enkele woorden romein; ondertekening romein; zinspreuk cursief. voetnoot1 't Grof sal volghen: het ergste komt nog; waarschijnlijk was dit vs. een bekend spreekwoord, al schijnt het verder niet schriftelijk overgeleverd te zijn. voetnoot2 't verlooren Schaep: een door platheid van taal berucht gelijkenisspel van Johan Fonteyn (zie Te Winkel, Ontwikkelingsgang III, blz. 218); slachten: gelijken op; derde half: twee en een half, spotnaam voor iemand die niet voor vol wordt aangezien. Volgens Te Winkel (Werken 1890, blz. 143) voor de arts Fonteyn gebruikt, omdat het goedkoopste drankje van de dokter destijds 2 1/2 stuiver kostte. voetnoot3 Datsen: dat is een; moer, ja Vaer: hiermee worden twee praters ingevoerd; de eerste, de man, richt zich tot een vrouw en deze geeft hem daarna antwoord; het is echter ook mogelijk, dat de dichter zelf een man en een vrouw in het publiek aanspreekt; ghiest: talent, kunstenaar, uitstekend rederijker. voetnoot4 Schijt: uitroep van verachting: ik heb lak aan; Koster: de invloedrijke arts-literator Samuel Coster (1579-1665). voetnoot5 dicke Ian: waarschijnlijk de rederijker Jan Sybrantszoon Bont, die na het vertrek van Spiegel naar Alkmaar en het terugtreden van Roemer Visscher een tijdlang een belangrijke rol heeft gespeeld in De Eglentier. Hij was in 1618 prins van de kamer (Te Winkel, Ontwikkelingsgang III, blz. 232). voetnoot7 het: heeft. voetnoot8 swiet: zweet; hiele Spullen: hele rederijkersspelen. De werkw. duiden op de slechte kwaliteit, de grote hoeveelheid, en de onverzorgde produktie van de spelen. [tekstkritische noot]11 reptie D E reptje - 14 Moyties D E Moytjes voetnoot9 Dus komt het dat: dat is de reden waarom; so noo: zo node, met zoveel tegenzin; de Ouwe Manne-Vaers: de regenten van het Oude-Mannenhuis, waar de opbrengst van de toneelvoorstellingen heen ging. voetnoot10 de Varcke-sluys: de dichtbij Bredero's woonhuis liggende brug over de Oudezijdsvoorburgwal, waaronder een openbaar toilet was (zie ook Moortje, vs. 680 vlg.); aerswissen: papiertjes om de aars af te vegen. voetnoot11 nodige: onmisbare; reptie: rep je, haast je wat; met een slinger: in een handomdraai. voetnoot12 Of: want anders. voetnoot14 Moyties dan: nou, dat is dan mooi. voetnoot15 datmen: wat me; lestent: laatst, onlangs. voetnoot16 stopte: verstopte. voetnoot17 segt mijn Vaer: vertel het mij, man; wilt voort swygen: houd verder je mond. voetnoot18 So dientet my niet: dan, nl. als het waar is wat de oude vrouw gezegd heeft, ben ik er niet van gediend; met -et doelt Bredero op de obscene dubbelzinnigheid van vs. 16 en ook op de door Fonteyn geproduceerde ‘aers-wissen’ (vs. 10); poort: aars, achterwerk. voetnoot- Hokus Bokus: oude vorm van hocus pocus, de bezweringsformule van tovenaars en goochelaars.