De Vlaamsche School. Jaargang 4

Walther Pompe en zyne twee zonen Pauwel en Engelbert,
Beeldhouwers der XVIII^e eeuw.

Wy twyfelen er niet aen dat de beroemde beeldhouwer, Walther Pompe, aen wiens nagedachtenis wy deze regelen toewyden, van eene oude en aenzienelyke familie Pompe, van Dordrecht, afkomstig zy. In de Beschryving van Dordrecht, door Matthys Balen, 2^en D., 4^en boek, bl. 1183, treffen wy eene merkweerdige genealogie van de familie Pompe aen, zoo verre als deze binnen de stad Dordrecht bekend geweest is⁽¹⁾. Gemelde genealogie gaet tot het jaer 1695, en zou, by middel van nauwkeurige navorschingen, tot den huidigen dag kunnen volledigd worden.

In het werk: de groote Schouburgh der nederlantsche konstschilders en schilderessen, door Arn. Houbraken, 2^en D., bl. 309 en volg. lezen wy, betrekkelyk tot de portretten van Jan en Kornelis De Wit, geschilderd door Jan de Braan, de volgende regelen: ‘De verbitterheit was zoo groot tegen deze heeren (Jan en Kornelis De Wit) dat zy zelfs hunne beeldtenissen trachten te verscheuren. Tot verscheiden malen rotte de vergramde gemeente voor het huis van onzen schilder, dreigende deszelfs huis om veer te halen, indien hy haar de beeldtenissen van de heeren Jan en Kornelis De Wit niet overgaf; zoodat de Braan, om zich voor ongemak, en zyn huis voor schade te hoeden, zyn deur moest open zetten (die schilderyen eerst zeker zynde geborgen) en getroost aanzien dat zy zyn gansche huis, van onder tot boven en kasten en kisten doorzochten.’

‘Dit driftvuur tot beeldeschennis sloeg voort tot Dordrecht, daar het graau dit pronkstuk van 's mans konst geplaatst op 't Raathuis van een reet, en aan flarden scheurde, zoodanig dat ik naderhant, wanneer Romein de Hooge 't zelve in plaat zoude brengen, werk had, om uit vele stukken en brokken, den beeldschenners in dien tyd ontfutzelt, of voor weinig geit afgekocht, by een verzamelt, een schets van den zamenhang van dit stuk op te maken. Want in dien tyd was het eerste model van dit stuk noch in een onbekenden hoek verduisterd, 't geen thans te Dordrecht, by den konstlievenden heere Pompe, Heer van Oostendam in een kas aan den wand te pronk hangt, en nu wel (die stormbuy over gewaait) ter eeuwiger gedachtenisse in dat stamhuis zal bewaart worden.’

Joost van den Vondel wenscht in zyne bruiloftsdichten⁽¹⁾ ‘geluck aen den heer Michiel Pompe en mevrouw Adriana Van Beveren⁽²⁾.’

Overigens naer blykt uit eenen brief my in 1857 geschreven door den eerw. heer F. De Hoog, pastoor te Leende, in Noord-Braband, is de familie Pompe steeds in aenzien geweest. ‘Priesters van dien naam en familie, meldt de brief, zyn geweest: 1^o De eerw. heer Pompe van Lommel, aldaar overleden; de eerw. heer Pompen, pastoor van Mierlo, aldaar overleden; nog een derde priester voerende den zelfden naam, hier gestorven, en nog een Joannes Pompe, thans kapelaan te Oirschot. 2^o er leeft nog zeker heer Francis Pompen, wiens vader's overgrootvader een broeder van bedoelden kunstenaar (Walther Pompe) was. Wat de familie Pompe betreft, kan ik alleen dit zeggen dat zy altyd eene deftige en voorname familie heeft geweest en nog is, en dat zoo evengenoemde Francis Pompen, heer is van het gehugt Herksel en eigenaer van eene groote uitgestrektheid gronds, en zyn zoon lid is van de provinciestaten van Noord-Braband.’

Ik heb in den oogenblik nog voor my liggen een doodsbeeldeken van zekeren heer Willem Pompe, overleden te Lith, den 3 january 1848, in den ouderdom van 78 jaren en 9 maenden. Deze was zoon van Everardus Pompe en Maria-Jan-Gerit Evers, in huwelyk getreden den 3 mei 1750.

Ter zake; onze Walther Pompe werd geboren te Lith⁽³⁾,

(1) Het familiewapen Van Pompe, meldt dit boek, (zoo als het zelve van alle oude tyden is gevoerd geweest in Oostenryk, Braband en elders), is een veld van sabel, beladen met drie goud zaadknoppen van meerbladeren, midsgaders een sterre van zes punten, mede van goud, in een canton van keel.’

(1) J.V. Vondels' Poesy, of verscheide gedichten by een vergadert, vermeert en op een nieuw oversien, Leeuwarden, 1658, bl. 350.

(2) Deze Michiel Pompe, zoon van Michiel en Maria Sasbout, trouwde den 17 november 1637 juff. Maria Adriana de Bevere. Zie Beschryving van Dordrecht, 4^en boek, bl. 966 en 1185.

(3) Lith, Nederlandsch dorp, Prov. N. Braband, Distr. s' Hertogenbosch wordt somtyds groot Lith genoemd ter onderscheiding van Lithoyen, dat voortyds den naem van klein Lith droeg. Beide plaetsen worden in oude oorkonden onder de benaming van Litta of Lita aengeduid. Zie Nieuwe beschryving van het bisdom van s' Hertogenbosch, door J.A. Coppens, 3 d., bl. 359 en 363.
Op den doopregister van Leende leest men: ‘Anno 1669 vigesima die mensis maij baptizatus est proles, Jacobus Pompen et Catharina Fielis, susc.’
Men treft nog desgelyke doopakten aen zonder melding van vader en moeder, enkel met de namen van den peter en meter. Er staet in gemelden akt baptizatus, en niet baptizata, om aen te duiden dat het kind van het mannelyk geslacht is.

[p. 123]

den 22 november 1703. Zyn vader was Engelbert Pompe, geboren te Leende⁽¹⁾ den 20 mei 1669, en overleden den 4 november 1719. Zyne moeder was Anna Walteri geboren te Groot Lith in 1678, en overleden den 15 juny 1737. Vader Engelbert had op zyn familieboekje het volgende geschreven: ‘Tot meerdere eer ende gloerie Godts is geboeren myne soene Walterus Pompe op St-Seciliendagh saevens de klock luidde aght uren den 22 november 1703. Onse Heere Godt wil hem in eere ende dught laete wasse of vroegh in syne hemel haelen’

Uit gemeld huwelyk waren reeds gesproten eene Maria, geboren den 21 april 1696, en een Hendrik, geboren den 6 november 1700. Na Walther werden nog geboren Adriaen, den 5 december 1706 ‘1706 5 10bris bapt. &. Adrianus, filius Engelberti Pompe et Anna Walteri, van Lith, conjugum, Patrini Jo Pompe et Helena Pompe’; Gaspar, den 19 meert 1711, ‘1711 19 martii, bapt. &. Gasper filius Angeli Pompe et Annae Walteri, van Lith’; Alexander, den 8 november 1714, die den 13 october 1747 overleden is, en Geeraert, den 3 juny 1718.

Wanneer Walther zich te Antwerpen gevestigd heeft, en onder welken meester hy zyne eerste beeldhouw-studiën begon en voortzette, is my niet gebleken. Hy trad in huwelyk in 1736 in St-Walburgiskerk, te Antwerpen, met Christina Bammans, dochter van Wirick Bammans en N... geboren in 1715 in Sonhove, een uer van Hasselt, in 't land van Luik. De getuigen van het huwelyk waren: Jacobus Roosenboom en Cornelius Dominet.

Uit dit huwelyk zyn voortgekomen de volgende kinderen, allen in St-Walburgiskerk gedoopt:

1. Anna-Maria Pompe, gedoopt den 13 augusti 1737. De peter was Josephus-Jacobus Haenenberg en de meter was Aldegundis Rovael.

2. Joanna-Pompeia Pompe, ged. den 30 december 1738. De peter was Joannes Brughmans, en de meter was Joanna van Swede.

3. Petrus-Walther Pompe, ged. den 19 april 1740. De peter was Petrus-Franciscus Engels, en de meter was Maria De Groof.

4. Paulus-Martinus Pompe, ged. den 24 april 1742. De peter was Paulus-Martinus Looymans, en de meter was Anna-Maria De Pré.

5. Joannes-Baptista Engelbertus Pompe, ged. den 18 december 1743. De peter was Joannes Ermelen, en de meter was Anna-Maria Bahmans. (Sic.)

6. Maria-Christina Pompe, ged. den 5 juny 1746. De peter was Urbanus Commers, en de meter was Maria Hermelyn.

7. Petrus-Josephus Pompe, ged. den 24 september 1747. De peter was Joannes-Petrus Wyns, en de meter was Maria Borlet.

8. Petrus-Josephus Pompe, ged. den 25 april 1749. De peter was Joannes-Franciscus van Essen, en de meter was Maria De Groot.

9. Een tweeling, 1^o Henricus-Gedefridus Pompe, ged. den 9 july 1751. De peter was Petrus van den Bogaert, en de meter was Maria van Woensel. 2^o Franciscus-Engelbertus Pompe, ged. den 9 july 1751. De peter was Franciscus Sels, en de meter was Anna-Maria Pompe.

10. Petrus-Josephus Pompe, ged. den 8 november 1753. De peter was Joannes-Baptista van den Wyngaert, en de meter was Maria-Catharina van Cottem.

11. Maria-Anna-Petronilla Pompe, gedoopt den 26 july 1755. De peter was Petrus Prommen, en de meter was Anna-Maria Pompe.

Walther Pompe is overleden te Antwerpen den 6 february 1777. Wy lezen in het doods-register van St-Walburgiskerk het volgende ‘Borealis. 6 februarii 1777 Walterus Pompe op den berg der PP. Predikheeren. Keesstraet, 1-17.’

Zyne echtgenote Christina Bammans volgde hem in het graf den 9 february 1799. Wy lezen in het overlydens-register op het stadhuis het volgende: N^o 842. Le 21 pluviose 7^me année Républicaine (9 february 1799) à 11 heures du matin en la maison commune d'Anvers sont comparus Paul-Martin Pompe, âgé de 49 ans, cabaretier, et Jean-Engelbert Pompe, âgé de 48 ans sculpteur (sic), tous deux domiciliés à Anvers, et tous deux fils de la défunte, les quels m'ont declaré que Christine Bammens, âgée de 83 ans, native de Sonhoven, veuve de Gautier Pompe est décédée avant hier à 5 heures de relevée dans son domicile, rue dite Korte Gasthuys-straet, et m'ont exhibé, etc.

Joanna Pompeia tweede dochter van Walther en Christina Bammans is den 8 november 1804 overleden. Wy treffen op het overlydens-register op het stadhuis het volgende aen: N^o 287. Le 18 Brumaire an XIII, (9 november 1804), à dix heures du matin, déclaration de décès de Jeanne Pompe, ménagère, morte le 17 Brumaire an 13 (8 november 1804), à 4 ½ heures du matin dans sa demeure S^on 4, N^o 2879,

(1) Leende, nederl. dorp, prov. N. Braband, arr. Eindhoven, in de nabyheid van Heeze. Men leze over dit dorp en eenige beroemde geleerden aldaer geboren, de Nieuwe beschrijving van het bisdom van s' Hertogenbosch, 3 d., bl. 104 en volg.

[p. 124]

âgée de 65 ans, native d'Anvers, fille de feus Gauttier et de Christine Bammans, a été faite par Jean-Engelbert Pompe, âgé de 60 ans, sculpteur, demeurant à Anvers S^on 4 N^o 2879, frère de la décédée et par Paul-Martin Pompe, âgé de 61 ans, apprêteur de soie, demeurant à Anvers S^on 1, N^o 387, frère de la décédée, et nous en avons rédigé etc.