| |
| |
| |
1 Van Mileten reyst Paulus voort na Syrien, ende komt aen te Tyrus. 4 De discipelen aldaer raden hem de reyse van Ierusalem af, doch te vergeefs. 5 Hy treckt voort na Ptolemais, ende van daer na Cesareen: alwaer hy eenige dagen blijft ten huyse Philippi des Euangelists, wiens vier dochteren propheteerden. 10 Agabus voorseght hem sijne banden te Ierusalem, dies hem de broeders oock met tranen bidden van daer te blijven. 13 maer verstaende dat hy bereyt was oock om Christi wille te sterven, onderwerpen sy haer den wille Godts. 15 Hy komt te Ierusalem, ende gaet t’huys liggen by Mnason. 18 Daer na gaet hy tot Iacobum, ende verhaelt hem ende den Ouderlingen wat Godt door hem gedaen hadde. 20 door welcker raet hy met vier mannen, die een belofte hadden, in den tempel gaet om hem te heyligen. 27 alwaer hy van eenige Ioden uyt Asien gesien wort, die oploop tegen hem verwecken ende hem soecken te dooden. 31 maer wort door den Romeynschen Oversten haer ontnomen, ende in het leger gebracht. 39 van welcken hy oorlof krijght om tot het volck te spreken.
| |
1
ENde als het geschiedde dat wy van haer 1 gescheyden ende 2 afgevaren waren, soo liepen wy recht uyt ende quamen tot 3 Coos, ende den [dagh] daer aen tot 4 Rhodos, ende van daer tot 5 Patara.
| |
2
Ende een schip gevonden hebbende dat na 6 Phenicien 7 over voer, gingen wy daer in, ende voeren af.
| |
3
Ende als wy Cypren 8 in het gesichte gekregen, ende dat aen de slincker [hant] gelaten hadden, voeren wy na Syrien, ende quamen aen tot 9 Tyrus: want 10 het schip soude aldaer den last ontladen.
| |
4
Ende 11 de discipelen gevonden hebbende, bleven wy daer seven dagen: dewelcke tot Paulum seyden 12 door den Geest, a dat hy 13 niet en soude opgaen na Ierusalem.
| |
5
Doe het nu geschiedde dat wy dese dagen 14 over gebracht hadden, gingen wy uyt, ende reysden [voort,] ende sy geleydden ons alle 15 met vrouwen ende kinderen tot buyten de stadt: ende aen den oever 16 neder knielende hebben wy gebeden.
| |
6
Ende als wy 17 malkanderen gegroet hadden, gingen wy in ’t schip: maer sy lieden keerden wederom [elck] 18 na het sijne.
| |
7
Wy nu de schipvaert volbracht hebbende van Tyrus, quamen aen tot 19 Ptolemais, ende de broeders gegroet hebbende, bleven eenen dagh by haer.
| |
8
Ende des anderen [daeghs,] 20 Paulus ende wy die met hem waren, gingen van daer ende quamen tot 21 Cesareen: ende gegaen zijnde in het huys b Philippi 22 des Euangelists (die [een] was van de 23 seven) 24 bleven wy by hem.
| |
9
Dese nu hadde vier dochters, [noch] maeghden, c die 25 propheteerden.
| |
10
Ende als wy [daer] vele dagen gebleven waren, quam daer een seker Propheet af van Iudea, met name d Agabus:
| |
11
Ende hy quam tot ons, ende nam den gordel Pauli, ende 26 sijns selfs handen ende voeten gebonden hebbende, seyde, Dit seght de Heylige Geest, e Den man, wiens dese gordel is, sullen de Ioden alsoo te Ierusalem binden, ende overleveren in de handen 27 der Heydenen.
| |
12
Als wy nu dit hoorden, baden beyde wy ende die van die plaetse waren, 28 dat hy niet en soude opgaen na Ierusalem.
| |
| |
| |
13
Maer Paulus antwoordde, f Wat doet ghy, dat ghy weent, ende mijn herte 29 weeck maeckt? Want ick ben bereyt niet alleen gebonden te worden, maer oock te sterven te Ierusalem voor den name des Heeren Iesu.
| |
14
Ende als hy hem niet en liet afraden, hielden wy ons 30 te vreden, seggende, g De wille des Heeren geschiede.
| |
15
Ende na die dagen 31 maeckten wy ons gereet, ende gingen op na Ierusalem.
| |
16
Ende met ons gingen oock [sommige] der discipelen van Cesareen, leydende [met haer] eenen sekeren Mnason van Cypren, eenen ouden discipel, by den welcken wy souden t’huys liggen.
| |
17
Ende als wy te Ierusalem gekomen waren, ontfingen ons de broeders 32 blijdelick.
| |
18
Ende den volgenden [dagh] gingh Paulus met ons in tot 33 Iacobum: ende alle 34 de Ouderlingen waren daer gekomen.
| |
19
Ende als hyse gegroet hadde, verhaelde hy 35 van stuck tot stuck, wat Godt onder de Heydenen door sijnen dienst gedaen hadde.
| |
20
Ende sy [dat] gehoort hebbende, 36 loofden den Heere: ende seyden tot hem, Ghy siet, broeder, hoe vele 37 duysenden van Ioden daer zijn die gelooven: ende sy zijn alle 38 yveraers van de wet.
| |
21
Ende sy zijn aengaende u 39 bericht, dat ghy alle de Ioden, die onder de Heydenen zijn, leert van 40 Moses 41 afvallen, seggende dat sy de kinderen niet en souden besnijden, noch na 42 de wijsen [der wet] wandelen.
| |
22
Wat is’er dan [te doen?] Het is gantsch noodigh dat 43 de menighte 44 te samen kome: want sy sullen hooren dat ghy gekomen zijt.
| |
23
Doet dan het gene wy u seggen: 45 Wy hebben vier mannen die 46 een gelofte 47 gedaen hebben.
| |
24
Neemt dese tot u, ende 48 heylight u met haer, ende doet 49 de onkosten nevens haer, op dat sy het hooft bescheeren mogen: ende alle mogen weten datter niet en is aen het gene daer van sy, aengaende u, bericht zijn: maer [dat] ghy [alsoo] wandelt, dat ghy oock selve 50 de wet 51 onderhoudt.
| |
25
Doch van de Heydenen 52 die gelooven, h hebben wy 53 geschreven ende 54 goet gevonden, dat sy 55 niet dergelijcks en souden onderhouden, i dan dat sy haer wachten van het gene den afgoden geoffert is, ende k van bloet, ende van het verstickte, ende van hoererije.
| |
26
l Doe nam Paulus de mannen met hem, ende den dagh daer aen met haer geheylight zijnde, gingh hy in den tempel, ende 56 verkondighde 57 dat de dagen der heyliginge vervult waren, [blijvende daer] tot dat voor een yegelick van haer 58 de offerande opgeoffert was.
| |
27
59 Als nu 60 de seven dagen souden voleyndight worden, sagen hem de Ioden [kolom] 61 van Asien in den tempel, ende 62 beroerden 63 alle het volck, ende sloegen de handen aen hem:
| |
28
Roepende, Ghy Israëlitische mannen komet te hulpe: Dese is de mensche die 64 tegen het volck, ende de wet, ende 65 dese plaetse alle [man] over al leert: ende boven dien heeft hy oock 66 Griecken in den 67 tempel gebracht, ende heeft dese heylige plaetse 68 ontheylight.
| |
29
Want sy hadden te voren m 69 Trophimum den Ephesier met hem in de stadt gesien, welcken sy 70 meynden dat Paulus in den tempel gebracht hadde.
| |
30
Ende 71 de geheele stadt quam in roere, 72 ende het volck liep te samen: ende sy grepen Paulum, ende trocken hem 73 buyten den tempel: ende terstont wierden de deuren gesloten.
| |
31
Ende als sy hem sochten te dooden, quam 74 het geruchte tot 75 den Oversten der bende, dat geheel Ierusalem 76 in verwerringe was.
| |
32
Welcke terstont krijghsknechten ende Hooftmannen over hondert tot hem nam, ende liep af 77 na haer toe. Sy nu den Oversten ende de krijghsknechten siende, hielden op van Paulum te slaen.
| |
33
n Doe naerderde de Overste, ende greep hem, ende beval dat men [hem] met 78 twee ketenen soude binden: ende vraeghde wie hy was, ende wat hy gedaen hadde.
| |
34
Ende onder de schare riep [d’eene dit,] d’andere wat anders: Doch als hy de 79 sekerheyt niet en konde weten van wegen de beroerte, beval hy dat men hem in de 80 legerplaetse soude brengen.
| |
35
Ende als hy aen 81 de trappen gekomen was, gebeurde het dat hy van de krijghsknechten gedragen wiert, van wegen het gewelt der schare.
| |
36
Want de menighte des volcks volghde al roepende, o 82 Wech met hem.
| |
37
Ende als Paulus [nu] in de legerplaetse soude geleyt worden, seyde hy tot den Oversten, 83 Is ’t my geoorloft tot u wat te spreken? Ende hy seyde, Kondt ghy 84 Griecks?
| |
38
Zijt ghy dan niet 85 de Egyptenaer, die voor dese dagen oproer verweckte, ende 86 de vier duysent 87 moordenaers na de woestijne uytleydde?
| |
39
Maer Paulus seyde, Ick ben een Iodisch 88 man p van Tarsen, een burger van geen onvermaerde stadt 89 in Cilicien: ende ick bidde u, laet my toe tot het volck te spreken.
| |
40
Ende als hy het toegelaten hadde, Paulus staende op de trappen 90 wenckte met de hant tot het volck: ende als daer groote stilte geworden was, sprack hyse aen in de Hebreeusche tale, seggende,
|
-
1
- Gr. afgetrocken: Namel. gelijck een vader van sijne kinderen.
-
2
- Siet Actor. 16. vers 11. ende 18.21.
-
3
- Een eylant in de Middelantsche zee, tusschen Creta ende Carien: van waer de vermaerde medicijn Hippocrates, ende de schilder Apelles geboortigh waren.
-
4
- Een seer vermaert eylant met een stadt van den selven naem, tegen over Lycien: daer dat groote koperen beelt stont het welck onder de seven mirakelen van de werelt gereeckent wiert.
-
5
- Een stadt aen het vaste lant van Lycien, gelegen aen de zee, ende de hooftstadt van Lycien.
-
6
- Siet van dit lant Actor. 11.19. ende 15.3.
-
9
- De hooftstadt van Phenicien. siet daer van Matth. 11.21.
-
11
- Sommige meynen dat discipelen hier genaemt worden geloovige, die noch niet en waren in een gestelde gemeynte, ende broeders, die in sulcken gemeynte waren.
-
12
- D. door een bysondere openbaringe des Heyligen Geests.
-
a
- Actor. 20.23. ende 21.12.
-
13
- Dat is, dat hem te Ierusalem groote perijckelen ende verdruckingen souden over komen: waerom sy uyt liefde tot hem, ende uyt eygen ingeven, hem rieden niet op te gaen.
-
14
- Namelick, met wachten tot datter wederom een ander schip soude afvaren.
-
15
- Een teecken van groote liefde tot haren leeraer.
-
16
- Siet Actor. 20. vers 36.
-
17
- D. met onderlinge omhelsinge oorlof ende afscheyt van malkanderen genomen hadden, Actor. cap. 20. vers 1.
-
18
- D. na sijn huys, Ioan. 19.27.
-
19
- Een stadt aen de Middelantsche zee, beneden Tyrus, eertijts genaemt Acco, Iudic. 1.31. Plin. lib. 5. cap. 19. soo vernaemt na een Koningh van Egypten.
-
20
- Gr. die ontrent Paulum waren, Actor. 13.13.
-
21
- Namelick, van Palestinen. Siet Actor. 10.1.
-
22
- D. een der gene die van de Apostelen hier ende daer uytgesonden wierden, om het Euangelium te verkondigen, ende de gemeynten te verstercken, Ephes. cap. 4. vers 11. 2.Timoth. cap. 4. vers 5. Anders worden gemeenlick in het bysonder Euangelisten genaemt, die de vier Euangelien geschreven hebben.
-
23
- Namelick, Diakenen, Actor. 6.5.
-
c
- Ioël 2.28. Actor. 2.17.
-
25
- Dat is, hadden de gave van toekomende dingen te voorseggen. Want opentlick voor de gemeynte de Schrifture uyt te leggen, den vrouwen verboden wort, 1.Corinth. cap. 14. vers 34. ende 1.Timoth. cap. 2. vers 12. ’t en ware dat men dit als een extra-ordinaris exempel wilde uytnemen.
-
26
- Alsoo plaghten de Propheten met uyterlicke teeckenen hare voorseggingen voor te stellen, op datse te beter in de herten der menschen ingeprent souden worden. Siet Iesa. cap. 20. vers 2. Ierem. cap. 13. vers 1. ende 27.2. Ezech. cap. 12. vers 5.
-
e
- Actor. 20.23. ende 21.33.
-
27
- Namelick, eerst des Roomschen Stadthouders, ende daer na des wreeden Keysers Nero.
-
28
- Dit dedense uyt liefde tot Paulum, gelijck vers 4.
-
29
- Of, verbreeckt, ende gelijck als in stucken stoot, Ps. 51. vers 19.
-
30
- Of, stille, sonder hem meer te bidden.
-
g
- Matth. 6.10. Luce 11.2. ende 22.42.
-
31
- Of, packten wy onse dingen.
-
32
- Of, seer geerne, vriendelick.
-
33
- Namelick, den Apostel, den sone Alphei, Actor. 15.13. Galat. 1.19.
-
34
- D. de regeerders der gemeynte.
-
35
- Gr. na een yegelick stuck.
-
38
- Namel. meynende dat de wet der ceremonien noch moet onderhouden worden, ende noch niet verstaende dat deselve door Christum is afgedaen.
-
39
- ’t Griecks woort beteeckent eygentlick met levendige stemme onderwesen worden, Luce 1.4.
-
40
- Dat is, van de wet door Mosem beschreven.
-
41
- Gr. afval. Dit was een lasteringe tegen Paulum: want hoewel hy leerde dat de ceremonien des Ouden Testaments door Christum vervult, ende derhalven afgedaen waren, soo en leerde hy nochtans niet, dat men de leere Mosis soude verwerpen, noch dat men de swacke Ioden, die dit noch niet en verstonden, voor dien tijt soude dwingen de ceremonien na te laten, insonderheyt dewijle hy oock selve om der swacken wille Timotheum hadde besneden, Act. 16.3.
-
42
- D. de ceremonien der wet te onderhouden.
-
43
- Namelick, der gemeynte, waer van de Ouderlingen onderscheyden worden.
-
44
- D. te samen geroepen werde.
-
45
- Anders, onder ons zijn.
-
46
- Namelick, der Nazireen. Siet van deselve Num. cap. 6. ende hier voren Actor. 18.18.
-
47
- Gr. hebbende een belofte op haer, ofte, over haer selven.
-
48
- Ofte, reynight, Namel. volbrengende ende afleggende het Nazireenschap met u hooft te bescheeren, ende offeranden op te offeren, om te toonen dat ghy geen verachter der wet en zijt. Desen raet gevense op hope dat Paulus daer mede soude wech nemen de quade geruchten van hem gestroyt, dat hy een verachter der wet was, ende om meerder perijckel van ongerustheyt in de gemeynte voor te komen: ende was in sich selven niet ongeoorloft, hoewel de uytkomste geleert heeft datse niet bequaem genoegh geweest en is om de Ioden te stillen. Doch Pauli bescheydenheyt is evenwel te prijsen, dat hy het Ouderlinghschap soo veel ontsaghs toegedragen heeft, dat hy haren raet niet en heeft willen versmaden, maer volgen om der swacken wille. siet 1.Cor. 9.20.
-
49
- Namel. die tot de offeranden ende andersins moesten gedaen worden, die beschreven worden Num. 6. versen 19, 21.
-
50
- Namel. der ceremonien.
-
51
- Gr. bewaert: ’t welck Paulus dede voor eenen tijt by de swacke Ioden, om haer te beter te gewinnen.
-
52
- D. die de Christelicke religie hebben aengenomen.
-
53
- Gr. gesonden, D. eenen brief geschreven ende gesonden. siet Actor. 15.20, etc.
-
55
- Namelick, wat de wet der ceremonien aengaet.
-
i
- Exod. 20.3. 1.Corinth. 8.1.
-
56
- Namelick, den Priesteren.
-
57
- Gr. de vervullinge der dagen der heyliginge: D. dat den tijt van hare belofte om was, ende dat sy deselve volgens de wet wilden afleggen, Numer. 6. vers 13. Actor. 24.18.
-
58
- Namelick, die beschreven worden Numer. 6.13, 14, etc.
-
60
- Namel. van het Pincksterfeest. Siet Actor. 20.16.
-
61
- D. die in Asien, ende soo het schijnt, te Ephesen woonende, te Ierusalem waren op-gekomen tot het Feest: die oock dickwils in Asien tegen Paulum veel quaets aengericht hebben, Actor. capp. 14. 17. 18. lieden seer wederspannigh ende nijdigh tegen Paulum, Actor. cap. 17. vers 5.
-
63
- Of, alle de schare, die aldaer tegenwoordigh was.
-
64
- Dese beschuldingen wierden oock Christo ende Stephano te laste geleght, Matth. 26.61. Actor. 6.13.
-
65
- Namelick, den tempel, ofte oock de stadt.
-
67
- Namel. verder in, als ’t den onheyligen geoorloft was te komen, Luce 18. vers 13.
-
68
- Gr. gemeyn, dat is, onreyn gemaeckt. Siet Actor. cap. 10. versen 14, 15.
-
m
- Actor. 20.4. 2.Timoth. 4.20.
-
69
- Dese hoewel hy de Christelicke religie aengenomen hadde, was nochtans onbesneden, ende geen Iodengenoot.
-
70
- ’t Welck nochtans soo niet en was: maer sy meynden het om dat hy Paulum over al volghde.
-
71
- Dat is, alle inwoonders der stadt.
-
72
- Gr. ende daer quam een t’samenloop des volcks.
-
73
- Namelick, op dat deselve niet meer door hem (gelijckse meynden) en soude ontheylight worden: ofte, om den tempel met sijn bloet niet te besmetten, alsoo sy voorgenomen hadden hem om te brengen, vers 31.
-
74
- Gr. het seggen, de tijdinge.
-
75
- Gr. Overste over duysent, Colonel, die over het guarnisoen bevel hadde, gelijck oock hier na in de volgende Capittelen.
-
76
- Gr. vermenght was, in confusie was.
-
78
- Namel. aen de handen een, ende aen de voeten een: gelijck Agabus voorseght hadde, vers 11.
-
79
- Namelick, wat van de sake was, Actor 22.30.
-
80
- Gr. Parembole, welcke was een plaetse binnen Ierusalem aen het Noorden van den tempel, met mueren omringht, ende sterck gemaeckt als een burcht ofte kasteel, daer het Romeynsch guarnisoen sijn legerplaetse hadde: ende was genaemt na een Romeynsch Veltoverste Antonia. Ioseph. de bello Iudic. lib. 6. cap. 6.
-
81
- Namelick, langhs welcke men opgingh na de burcht, die op een hooghte lagh.
-
o
- Luce cap. 23. vers 18. Ioan. 19.15. Actor. 22.22.
-
83
- Ofte, soo het my geoorloft is, Namelick, te spreken, soo sal ick wat spreken.
-
84
- Hoewel Paulus een Iode ofte Hebreer was, soo sprack hy den Oversten in het Griecks aen, welcke tale seer gemeyn was, ende van vele Romeynen geleert.
-
85
- Namelick, die ontrent drie jaren te voren onder den Stadthouder Felix het volck in oproer gebracht hadde, ende selve ontvloden was. Siet van desen Ioseph. Antiq. lib. 20. cap. 6. 7. ende de bello lib. 2. cap. 12.
-
86
- Die daer na toenamen tot dertigh duysent toe, gelijck Iosephus schrijft.
-
87
- Gr. mannen der moordenaren, ofte der gene die kort geweer ende moortpriemen droegen, van welcke Iosephus wonderlicke dingen verhaelt.
-
p
- Actor. cap. 9. versen 11, 30.
-
89
- Dat wort’er by gedaen tot onderscheyt van een ander Tarsen in Bithynien.
-
90
- Siet Actor. cap. 12. vers 17. ende 13.16. ende 19.33.
|