| |
| |
| |
1 Barnabas ende Saulus worden uyt de Leeraers van Antiochien van den Heyligen Geest gesonden tot de Heydenen. 4 welcke reysen door Seleucien na Cypren, prediken tot Salamis ende Paphos. 7 alwaer de Stadthouder Sergius Paulus haer begeert te hooren. 8 ’t welck Bar-jesus de tooveraer soeckende te beletten, wort van Paulo met blintheyt geslagen. 12 ende de Stadthouder bekeert. 13 Van daer reysen sy na Pergen. 14 ende voorts na Antiochien in Pisidien. 15 alwaer Paulus in de Synagoge predikende verhaelt de weldaden Godts den Israëliten bewesen tot op David. 23 ende bewijst dat de belofte van Davids zaet gedaen, vervult is in Iesu Christo, die te Ierusalem is gekruyst, ende van den dooden opgeweckt. 33 gelijck van David was voorseght. 38 ende dat door hem gerechtveerdight worden alle die in hem gelooven. 40 ende dat hy straft die hem ongehoorsaem zijn. 42 Eenige van de Ioden gelooven, ende andere wederspreken. 46 waerom sy haer tot de Heydenen keeren, van welcke gelooven die ten eeuwigen leven verordineert waren. 50 De Ioden verwecken vervolginge tegen Paulum ende Barnabam, die het stof van hare voeten schudden, ende wijcken na Iconien.
| |
1
ENde daer waren a tot Antiochien in de gemeynte die daer was, eenige 1 Propheten ende Leeraers, namelick Barnabas, ende Simeon genaemt Niger, ende Lucius van Cyrenen, ende Manahen, die met 2 Herodes den Viervorst opgevoedt was, ende Saulus.
| |
2
Ende als sy den Heere 3 dienden, ende vasteden, 4 seyde de Heylige Geest, b 5 Sondert my af beyde Barnabam ende Saulum, tot het werck daer toe ickse c geroepen hebbe.
| |
3
d Doe vasteden ende baden sy, ende haer e de handen 6 opgeleght hebbende lieten sy’se gaen.
| |
4
Dese dan uytgesonden zijnde van den Heyligen Geest, quamen af tot 7 Seleucien, ende van daer scheepten sy af na Cypren.
| |
5
Ende gekomen zijnde tot 8 Salamis, verkondighden sy het woort Godts in de Synagogen der Ioden: ende sy hadden oock f Ioannem tot eenen dienaer.
| |
6
Ende als sy het eylant doorgegaen waren tot 9 Paphos toe, vonden sy g eenen sekeren tooveraer, eenen valschen propheet, eenen Iode, wiens name was 10 Bar-jesus, [kolom]
| |
7
Welcke was by den 11 Stadthouder Sergius Paulus, eenen verstandigen man. Dese, Barnabam ende Saulum tot hem geroepen hebbende, socht seer het woort Godts te hooren.
| |
8
h Maer Elymas de tooveraer, (want alsoo wort sijnen naem overgeset) wederstont haer, soeckende den Stadthouder van het geloove af te keeren.
| |
9
Doch Saulus (12 die oock Paulus [genaemt is]) vervult met den Heyligen Geest, ende de oogen op hem houdende, seyde,
| |
10
13 O ghy kint des duyvels, vol van alle bedrogh, ende van alle arghlistigheyt, vyant van alle gerechtigheyt, sult ghy niet ophouden 14 te verkeeren de rechte wegen des Heeren?
| |
11
Ende nu siet, 15 de hant des Heeren [is] tegen u: ende ghy sult blint zijn, ende de sonne niet sien voor eenen tijt. Ende van stonden aen viel op hem 16 donckerheyt ende duysternisse: ende rontom gaende socht hy, die [hem] met de hant mochten leyden.
| |
12
Als de Stadthouder sagh ’t gene geschiet was, doe geloofde hy, verslagen zijnde over de leere des Heeren.
| |
13
Ende 17 Paulus ende die met hem waren, van Papho afgevaren zijnde, quamen tot Pergen [een stadt] in 18 Pamphylia. i Maer 19 Ioannes van haer scheydende 20 keerde weder na Ierusalem.
| |
14
Ende sy van Pergen [het lant] doorgaende, quamen tot Antiochien [een stadt] 21 in Pisidien: ende gegaen zijnde in de Synagoge op den dagh des Sabbaths, saten sy neder.
| |
15
Ende na 22 het lesen der wet ende der Propheten, sonden 23 de Overste der Synagoge tot haer, seggende, Mannen broeders, indien daer [eenigh] woort van 24 vertroostinge tot den volcke in u is, soo spreeckt.
| |
16
Ende Paulus stont op, ende k wenckte met de hant, ende seyde, Ghy Israëlitische mannen, ende ghy die Godt vreest, hoort toe.
| |
17
De Godt deses volcks Israëls, heeft onse vaderen l uytverkoren, ende het volck 25 verhooght, als sy vreemdelingen waren in het lant van Egypten: ende heeftse 26 met eenen hoogen arm daer uyt geleydt.
| |
18
m Ende heeft ontrent den tijt van veertigh jaren 27 hare zeden verdragen in de woestijne.
| |
19
Ende seven volckeren uytgeroeyt hebbende in het lant Chanaan, heeft haer n 28 door het lot het lant der selve uytgedeelt.
| |
20
Ende daer na, ontrent 29 vier hondert ende vijftigh jaren, gaf hy [haer] o Rechters tot op Samuel den Propheet.
| |
21
p Ende van doen aen begeerden sy eenen Koningh, ende Godt gaf haer q Saul den | |
| |
sone Kis, eenen man uyt de stamme Benjamin, 30 veertigh jaren.
| |
22
Ende desen afgeset hebbende, verweckte hy haer r David tot eenen Koningh: den welcken hy oock getuygenisse gaf, ende seyde, s Ick hebbe gevonden David den [sone] Iesse, eenen man na mijn herte, die alle mijnen wille sal doen.
| |
23
Van deses zaet heeft Godt Israël, 31 na de belofte, verweckt den Salighmaker Iesum:
| |
24
t Als Ioannes eerst alle den volcke Iraëls, 32 voor sijne aenkomste, gepredickt hadde den doop der bekeeringe.
| |
25
Doch als Ioannes den loop 33 vervulde, seyde hy, Wie meynt ghylieden dat ick ben? v Ick en ben [de Christus] niet, maer siet, hy komt na my, x wien ick niet weerdigh en ben de schoenen [sijner] voeten te ontbinden.
| |
26
Mannen broeders, 34 kinderen van het geslachte Abrahams, ende die onder u Godt vreesen, y 35 tot u is het woort deser saligheyt gesonden.
| |
27
Want die te Ierusalem woonen, ende hare Overste, z desen niet kennende, hebben oock 36 de stemmen der Propheten, die op elcken Sabbath-[dagh] gelesen worden, [hem] veroordeelende, vervult:
| |
28
a Ende geen 37 oorsake des doots vindende, hebben sy van Pilato begeert dat hy soude gedoot worden.
| |
29
Ende als sy alles volbracht hadden dat van hem geschreven was, namen sy [hem] af van 38 het hout, ende leyden [hem] in het graf.
| |
30
b Maer Godt heeft hem uyt de dooden opgeweckt.
| |
31
c Welcke gesien is geweest 39 vele dagen langh, van de gene 40 die met hem opgekomen waren van Galilea tot Ierusalem, die sijne getuygen zijn by het volck.
| |
32
Ende wy 41 verkondigen u d de belofte die tot den Vaderen geschiet is, dat [namelick] Godt deselve vervult heeft aen ons hare kinderen, als hy Iesum 42 verweckt heeft:
| |
33
Gelijck oock in den tweeden Psalm geschreven staet, Ghy zijt mijn Sone, 43 heden hebbe ick u gegenereert.
| |
34
Ende dat hy hem uyt de dooden heeft opgeweckt, alsoo dat hy niet meer en sal 44 tot verdervinge keeren, heeft hy aldus geseght, e Ick sal u-lieden de weldadigheden 45 Davids geven die 46 getrouwe zijn.
| |
35
Waerom hy oock in eenen anderen [Psalm] seght, f Ghy en sult 47 uwen Heyligen niet [over] geven, om verdervinge te sien.
| |
36
g Want David, als hy in sijnen tijt 48 den raet Godts gedient hadde, is ontslapen, ende is by sijne vaderen geleght, ende heeft wel verdervinge gesien.
| |
37
Maer 49 hy, dien Godt opgeweckt heeft, en heeft geen verdervinge gesien.
| |
38
Soo zy u dan bekent, mannen broeders, h dat door 50 desen u vergevinge der sonden verkondight wort.
| |
39
i Ende [dat] van allen, daer van ghy niet en kondet gerechtveerdight worden [kolom] 51 door de wet Mosis, door desen k een yegelick die gelooft, gerechtveerdight wort.
| |
40
Siet dan toe, dat over u-lieden niet en kome ’t gene geseght is 52 in de Propheten,
| |
41
l Siet ghy verachters, ende verwondert u, ende verdwijnt: want ick wercke een werck in uwe dagen, een werck het welck ghy niet en sult gelooven, soo het u yemant verhaelt.
| |
42
Ende 53 als de Ioden uytgegaen waren uyt de Synagoge, baden 54 de Heydenen dat 55 tegen den naesten Sabbath haer deselve woorden souden gesproken worden.
| |
43
Ende als de Synagoge gescheyden was, volghden vele van de Ioden, ende van de Godtsdienstige Iodegenooten, Paulum ende Barnabam: welcke tot haer spraken, m ende haer vermaenden te blijven 56 by de genade Godts.
| |
44
Ende op den volgenden Sabbath, quam by na de geheele stadt te samen, om het woort Godts te hooren.
| |
45
Doch de Ioden de scharen siende wierden met nijdigheyt vervult, ende wederspraken het gene van Paulo geseght wiert, wedersprekende ende lasterende.
| |
46
Maer Paulus ende Barnabas vrymoedigheyt gebruyckende seyden, n Het was noodigh dat eerst tot u het woort Godts gesproken soude worden: o doch nademael ghy het selve verstoot, ende u selven des eeuwigen levens 57 niet weerdigh en oordeelt, siet, wy keeren ons tot de Heydenen.
| |
47
Want alsoo heeft ons de Heere geboden, [seggende,] p Ick hebbe u gestelt 58 tot een licht der Heydenen, op dat ghy soudt zijn tot saligheyt, tot aen het uyterste der aerde.
| |
48
Als nu de Heydenen [dit] hoorden verblijdden sy haer, ende presen het woort des Heeren: ende daer geloofden soo vele als ’er 59 geordineert waren tot het eeuwige leven.
| |
49
Ende het woort des Heeren wert door het geheele lant uytgebreydt.
| |
50
Maer de Ioden maeckten op de 60 Godtsdienstige ende eerlicke vrouwen, ende de voornaemste van de stadt, q ende verweckten vervolginge tegen Paulum ende Barnabam, ende wierpen’se uyt hare lantpalen.
| |
51
Doch sy 61 schuddeden het stof van hare voeten af tegen deselve, ende quamen tot 62 Iconien.
| |
52
Ende de discipelen wierden vervult met blijdtschap ende met den Heyligen Geest.
|
-
1
- Sommige nemen dese twee woorden voor een sake, andere onderscheyden die alsoo, dat Propheten geweest zijn, die door ingeven des Heyligen Geests extra-ordinarise gaven hadden om toekomende dingen te voorseggen, ende de Heylige Schrifture te verklaren: maer Leeraers, die ordinarise beroepinge ende gaven hadden, om de gemeynte in den geheelen Godtsdienst te onderwijsen ende regeeren. Siet 1.Corinth. cap. 14. vers 1. Ephes. c. 4. vers 11.
-
2
- Namelick, Herodes Antipas, die Ioannem den Dooper heeft gedoot. Matth. c. 14. vers 1. Marc. c. 6. vers 14. Luce 3. vers 19. ende Christum bespot, ende weder tot Pilatum gesonden heeft, Luce 23.11. Waer uyt blijckt dat dese Manahen een man van aensien, oock na de werelt, geweest is.
-
3
- Het Griecks woort Leitourgein, dat hier gebruyckt wort, beteeckent meest allerley publijcken dienst doen, ende wort toegeschreven den Overheden, Rom. c. 13. vers 6. ende den Engelen, Hebr. cap. 1. vers 14. ende wort hier daer onder verstaen de publijcke dienst van predicatie ofte propheteeringe, met de publijcke gebeden, ende de bedieninge der Sacramenten, met het gene daer aen kleeft.
-
4
- Namelick, door de voorseyde Propheten.
-
b
- Actor. cap. 9. vers 15. ende 22.21. Rom. c. 1. vers 1. Galat. cap. 1. vers 15. ende 2.8. Ephes. 3.8. 1.Timoth. 2.7. 2.Timoth. 1.11.
-
5
- Namelick, van den dienst deser gemeynte, daer andere Leeraers genoegh zijn, om haer te senden na de Heydenen, daer toe ickse van ’t begin verordineert hebbe, Actor. 26. vers 16, etc.
-
c
- Matth. cap. 9. vers 38. Rom. 10.15. Hebr. 5.4.
-
d
- Actor. cap. 6. vers 6. ende 8.15. ende 19.6.
-
6
- Niet om haer daer mede tot Apostelen te verkiesen, daer toe sy al te voren van Godt verkoren waren, vers 1. ende Actor. cap. 9. vers 15. maer om haer in dese sendinge tot de Heydenen met gebeden ende oplegginge der handen te verstercken.
-
7
- Dit was een stadt van Syrien, na by Antiochien, gebouwt van den Koningh Seleucus, van waer men lichtelick na Cypren konde overvaren.
-
8
- Dit was een stadt van Cypren, aen het Oosten van het eylant tegen over Syrien, nu genaemt Famagosta.
-
f
- Actor. cap. 12. vers 25.
-
9
- Dit was mede een stadt van Cypren aen ’t Westen van het selve eylant.
-
g
- Actor. 8.9. ende 19.13.
-
10
- Dat is, een sone van Iesus.
-
11
- Gr. Anthypatos, Dat is, die daer gestelt was, om met Burgermeesterlicke macht het eylant van wegen ’t Roomsche Rijck te regeeren.
-
h
- Exod. 7.11. 2.Timoth. 3.8.
-
12
- Tot noch toe is hy Saulus genaemt, ende voortaen wort hy soo van Luca, als van hemselven in het opschrift sijner brieven Paulus genaemt. De gene nu die by de Hebreen ende Syriers Saulus genaemt was, die wiert van de Romeynen ende Griecken Paulus genaemt: soo dat hy Saulus is genaemt geweest soo lange hy onder de Ioden, Syriers, ende Arabiers verkeert heeft, maer daer na, als hy door Godts sonderlinge roepinge voornamelick tot de Heydenen, Dat is, tot de Romeynen ende Griecken, is gesonden, heeft hy van dien tijt aen altijt den name Paulus behouden, om by haer te aengenamer te zijn, die hem van het huysgesin Sergij Pauli, als by haer gewoonlick, schijnt eerst te zijn gegeven.
-
13
- Gr. sone: Dat is, die den duyvel, als een kint sijn vader, volght ende gehoorsaemt, Ioan. 8.44.
-
14
- Of, om te keeren, ende als op te graven, ende te beletten dat men daer op niet en kan gaen. Ofte, te verdraeijen, krom te maken.
-
15
- D. de straffende hant, ofte kracht des Heeren.
-
16
- D. blintheyt: want den blinden alles doncker ende duyster is.
-
17
- Gr. die ontrent Paulum waren, door welcke maniere van spreken verstaen wort, ofte de persoon selve, Ioan. 11.19. ofte die van sijn geselschap, Luce 22.49. ofte beyde, Actor. 21. vers 8. gelijck het hier oock genomen wort, als blijckt uyt vers 16.
-
18
- Dit was een lantschap in het vaste lant van kleyn Asien, palende aen Cilicien.
-
19
- Toegenaemt Marcus, Actor. 12. versen 12, 25.
-
20
- Dit schijnt van hem geschiet te zijn uyt menschelicke swackheyt, ende verveelingen van reysen, ofte begeerte om sijne moeder ende vrienden, Actor. cap. 12. vers 12. te Ierusalem te besoecken: het welck van Paulo evenwel qualick genomen is, Actor. 15.38.
-
21
- Dit was een deel van Pamphylien, daer dit Antiochien in lagh, alsoo toegenaemt om het selve te onderscheyden van het ander Antiochien in Syrien, daer van sy uytgevaren waren, versen 1, 4.
-
22
- Namelick, na de loflicke gewoonte der Ioden in alle Synagogen op alle Sabbathen gebruycklick. Siet vers 27. ende Actor. 15.21.
-
23
- Dese waren eenige Priesters ende Ouderlingen des volcks, die den Kerckenraet maeckten in alle Synagogen. Siet Marc. cap. 5. vers 22.
-
k
- Actor. cap. 12. vers 17. ende 19.33. ende 21.40.
-
25
- Namelick, insonderheyt doe hy alle de wonderen dede in Egypten, ende alle de plagen over Pharao ende sijn volck sondt, om haer te verlossen.
-
26
- D. met uytnemende kracht, Exod. 13.16. Iesa. 63.12.
-
m
- Exod. 16.35. Num. 14.34. Psalm 95.10.
-
27
- D. hare wederspannigheyt, versoeckingen, ende murmureeringen, Psalm 95.8, 9. Hebr. 3.8, 9.
-
28
- Ofte, tot een erfdeel gegeven.
-
29
- Dese vier hondert ende vijftigh jaren tellen sommige van de geboorte Isaacs tot op de Rechteren, tusschen welcken tijt vier hondert en seven en veertigh jaren verloopen zijn: ende voegen het woort daer na met het beginsel van het 17 vers, als of hy seyde, na de verkiesinge van onse vaders, etc. Andere achten, dat dese woorden daer na moeten gevoeght worden met het eynde van het 17 vers, dat is, beginnende van den uytgangh der kinderen Israëls uyt Egypten tot de doot Samuels, welcke tijt by na vier hondert ende veertigh jaren begrijpt, gelijck te sien is 1.Reg. cap. 6. vers 1. ende dat Paulus om een ront getal te noemen daerom geseght heeft ontrent vier hondert en vijftigh jaren, gelijck dat in alle talen gebruycklick is, wanneer het weynigh min ofte meer is.
-
p
- 1.Sam. cap. 8. vers 5. Hose. 13.11.
-
q
- 1.Sam. 9.15. ende cap. 10. vers 1.
-
30
- Namel. hier in begrepen zijnde de jaren die Samuel voor ende met Saul geregeert hadde.
-
s
- 1.Sam. 13.14. Psalm 89.21. Actor. 7.45.
-
31
- Nam. aen David gedaen, 2.Sam. cap. 7. versen 12, 13. Psalm 89. vers 21. ende 132. vers 11. Iesa. 11.1. Act. 2. vers 30. Rom. 1.3. 2.Timoth. 2.8.
-
t
- Matth. 3.1. Marc. 1.2. Luce 3.2. Ioan. 3.23.
-
32
- Gr. voor het aengesichte sijner komste, Dat is, voor het aenschijn Iesu, die nu gekomen was.
-
33
- D. noch besigh was om sijnen loop te vervullen, Ioan. cap. 1. vers 19.
-
y
- Matth. 10.6. Actor. 3.26. ende 13.46.
-
35
- Nam. eerst ende voor al, vers 46.
-
z
- Ioan. 16.3. Actor. 3.17. 1.Corinth. 2.8. 1.Timoth. 1.13.
-
36
- D. de voorsegginge der Propheten dat hy lijden moeste ende alsoo ingaen in sijne heerlickheyt, Luce 24. versen 25, 26.
-
a
- Matth. 27.20. Marc. 15.11. Luce 23.18. Ioan. 19.6.
-
37
- Ofte, schult des doots.
-
38
- Namelick, des kruyces, Act. 5.30. ende cap. 10. vers 39. 1.Petr. 2.24.
-
b
- Matth. 28.6. Marc. 16.6. Luce 24.6.
-
c
- Marc. 16.14. Ioan. 20.19. ende 21.1. Actor. 1.3. 1.Corinth. 15.5.
-
39
- Namel. veertigh dagen na sijne verrijsenisse tot sijne hemelvaert toe.
-
40
- Nam. van sijne Apostelen ende andere discipelen tot vijf hondert toe. siet 1.Cor. 15. 5, 6.
-
d
- Genes. 3.15. ende 22.18. ende 26.4. ende 49.10. Deuter. 18.15. 2.Sam. 7.12. Psalm 132.11. Iesa. 4.2. ende 7.14. ende 9.5. ende 40.10. Ierem. 23.5. ende 33.14. Ezech. 34.23. ende 37.24. Dan. 9.24, 25.
-
42
- D. in de werelt gesonden heeft, om het werck der verlossinge te volbrengen, Actor. c. 3. vers 22.
-
43
- Dit wort verstaen van de eeuwige geboorte des Soons uyt den Vader: ende van de openbaringe des selven in de volheyt des tijts. Waer van siet naerder verklaringe in de aenteeckeninge Hebr. capit. 1. vers 5. ende 5.5.
-
44
- Dat is, tot het graf, daer de lichamen plegen te verderven, ende verrotten.
-
45
- D. die David belooft zijn van het eeuwigh Koninckrijck, dat Godt door desen sijnen Sone soude oprechten, waer toe sijne opstandinge uyt den dooden noodigh was, Luce 1.31, 32.
-
46
- D. vast ende onbeweeghlick.
-
f
- Psalm 16.10. Actor. 2.27.
-
47
- D. het lichaem uwes Heyligen, die ghy geheylight hebt om te zijn een Verlosser uwes volcks. Siet Actor. cap. 2. vers 27.
-
g
- 1.Reg. cap. 2. vers 10. Actor. 2 29.
-
48
- Dat is, de voorsienigheyt Godts in ’t regeeren sijns volcks, als Propheet ende Koningh.
-
49
- Namelick, de Heylige, ofte, geheylighde, waer van hy propheteert.
-
h
- Luce 24.47. 1.Ioan. 2.12.
-
50
- Namelick, Iesum, dien hy verweckt heeft tot eenen Salighmaker, ende uyt den dooden heeft opgeweckt.
-
i
- Rom. 3.28. ende 8.3. Galat. 2.16. Hebr. 7.19.
-
51
- Gr. in: gelijck oock in het volgende, dat is, noch door de wet der zeden, die wel de sonde ende vermaledijdinge aenwijst, maer niet hoese wech genomen worden, Rom. c. 8. vers 3. Noch door de wet der ceremonien, die wel een schaduwe voorstelde van de reyniginge der sonden, doch de kracht selve in haer niet en hadde, maer alleen ons wees tot dien die het lichaem was van alle dese schaduwen, Iesum Christum. siet Hebr. 10. vers 1, etc.
-
52
- Dat is, in het boeck der kleyne Propheten, Nam. Habak. 1.5. Siet Actor. 7.42. Hoewel oock sommige meynen dat niet alleen dese plaetse, maer oock Iesa. 28. vers 14. soude hier te samen aengetrocken worden, alwaer het woort verachters uytgedruckt wort.
-
l
- Iesa. 28.14. Habak. 1.5.
-
53
- Ofte, ende als sy (Namelick, Paulus ende Barnabas) uytgegaen waren, uyt de Synagoge der Ioden.
-
54
- Namel. Iodegenooten, ofte andere Godtsdienstige Heydenen, die daer in de Synagoge waren om de wet te hooren. siet vers 43.
-
55
- Ofte, op den tusschen Sabbath, dat is, op de dagen tusschen den Sabbath: om dat het schijnt dat Paulus ende Barnabas tusschen beyden oock met vele Heydenen gehandelt hebben, waer uyt tegen den naesten Sabbath desen toeloop des volcks is geresen, vers 44.
-
m
- Actor. 11.23. ende 14.22.
-
56
- D. by de leere der genade door Iesum Christum verworven, waer van hy gesproken hadde versen 38, 39. ende dat tegen de leere der Pharizeesche Ioden, die de rechtveerdigheyt uyt de wet dreven.
-
n
- Matth. 10.6. Actor. 3.26. ende 13.26.
-
o
- Exod. 32.10. Iesa. 55.5. Matth. 8.12. ende 21.43. Rom. 10.19.
-
57
- Dat is, onweerdigh ende hardtneckigh verklaert ende betoont te zijn.
-
p
- Iesa. 42.6. ende 49.6. Luce 2.32.
-
58
- Dese woorden worden Iesa. cap. 49. vers 6. van Christo geseght, ende worden van de Apostelen seer wel op haren dienst gepast: want overmits de Ioden Christum, die haer van de Apostelen verkondight wiert, verwierpen, soo volghde dan dat sy Christum voortaen den Heydenen moesten voordragen, den welcken hy oock van den Vader tot een licht gestelt was.
-
59
- Dat is, van Godt verkoren, ende van hem tot het eeuwige leven geschickt waren, gelijck dit woort alomme in de Heylige Schrifture beteeckent. Ende wort dit hier niet alleen van dese eene predicatie Pauli, maer van den geduerigen voortgangh ende gestadige vrucht des Euangeliums geseght, gelijck blijckt vers 49. siet Rom. cap. 8. versen 29, 30. ende 9.23. ende cap. 11. versen 5, 6, 7. ende elders.
-
60
- Dat is, die van aensien waren, ende den Ioden ende haren Godtsdienst toegedaen: door welcke sy de voornaemste regeerders van de stadt tegen de Apostelen door eenen verkeerden yver opmaeckten.
-
q
- 2.Timoth. cap. 3. vers 11.
-
61
- Namelick, na het bevel Christi, Matth. cap. 10. vers 14. Marc. cap. 6. vers 11. Luce cap. 9. vers 5. Actor. 18.6.
-
62
- Dit was een stadt van Lycaonien by den bergh Taurus, waer van siet Actor. 14.6, 11.
|