| |
| |
| |
Godt laet sijn verbont met Israël door den Propheet uyt roepen, vers 1, etc. straft de vorige, ende tegenwoordige verbontbrekinge van Israël ende Iuda, door veelvoudige afgoderije, 8. daerom hy een groot ende onvermijdelick ongeluck over hen wil brengen, 11, 16, 17. verbiedt den Propheet voor haer te bidden, 14. klaeght over des volcks huychelsche Godtsdiensten, ende sorghloosheyt, 15. De Propheet klaeght voor Godt over de moortdadige conspiratie sijner lantslieden van Anathoth, tegen hem, ende begeert Godts wrake, die hem Godt voorseyt, 18.
| |
1
HEt woort, dat tot Ieremia geschiet is, van den HEERE, seggende:
| |
2
1 Hooret ghylieden de woorden deses verbonts, ende spreket tot de 2 mannen van Iuda, ende tot de inwonders van Ierusalem.
| |
3
3 Seght dan tot hen; Soo seyt de HEERE, de Godt Israëls: a Vervloeckt zy de 4 man, die niet en 5 hoort de woorden deses verbonts,
| |
4
Dat ick uwen vaderen geboden hebbe ten dage als ickse uyt Egyptenlant; uyt den b 6 yser oven, uytvoerde, seggende, c Zijt mijner 7 stemme gehoorsaem, ende doet 8 deselve, na alles dat ick u-lieden gebiede: soo sult ghy my tot een 9 volck zijn, ende ick sal u tot eenen Godt zijn.
| |
5
Op dat ick den d eedt bevestige, dien ick uwen vaderen gesworen hebbe; hen te geven een lant, 10 vloeijende van melck ende honigh, als het is te desen dage: Doe antwoordde ick ende seyde, 11 Amen, O HEERE.
| |
6
Ende de HEERE seyde tot my; Roept alle dese woorden uyt in de steden van Iuda, ende in de straten van Ierusalem, seggende: Hooret de woorden deses verbonts, ende doet deselve.
| |
7
Want ick hebbe uwe vaderen 12 ernstelick betuygt, 13 ten dage als ickse uyt Egyptenlant opvoerde, tot op desen dagh; e 14 vroegh op zijnde ende betuygende, seggende: Hoort na mijne stemme.
| |
8
Maer sy en hebben niet gehoort, noch hare f oore geneyght, maer hebben gewandelt, een yegelijck na het g 15 goetduncken van 16 haerlieder boos herte: daerom 17 heb ick over hen gebracht alle de 18 woorden deses verbonts, dat ick geboden hebbe te doen, maer sy niet gedaen en hebben.
| |
9
Voorts seyde de HEERE tot my: Daer is eene 19 verbintenisse bevonden onder de mannen van Iuda, ende onder de inwoonders van Ierusalem.
| |
10
Sy zijn weder gekeert tot de ongerechtigheden harer 20 voorvaderen, die mijne woorden geweygert hebben te hooren; ende 21 sy hebben andere goden na gewandelt, om die te dienen: het huys Israëls ende het huys Iuda hebben mijn verbont 22 gebroken, dat ick met hare vaderen 23 gemaeckt hebbe.
| |
11
Daerom seyt de HEERE alsoo; [kolom] Siet ick sal een 24 quaet over hen brengen, uyt het welcke sy niet en sullen konnen 25 uyt komen: als sy dan tot my sullen h roepen, en sal ick na hen niet hooren.
| |
12
Dan sullen de steden van Iuda, ende de inwoonders van Ierusalem henen gaen, ende roepen tot de goden, die sy geroockt hebben: maer sy en sullense 26 gantsch niet konnen verlossen ter tijt hares 27 quaets.
| |
13
Want i 28 [na] ’t getal uwer steden, zijn uwe goden geweest, O Iuda: ende [na] het getal der straten van Ierusalem hebt ghylieden altaren gestelt voor die 29 Schaemte; altaren, om den Baal te roocken.
| |
14
30 Ghy dan, en k bidt niet voor dit volck, ende en heft geen geschrey noch gebedt voor hen op: want ick en sal niet hooren, ter tijt als sy over haer quaet tot my sullen roepen.
| |
15
31 Wat heeft mijn 32 beminde in 33 mijn huys [te doen,] dewijle 34 sy die 35 schendelicke daet 36 [met] velen doet, ende 37 het heylige vleesch van u geweken is? 38 wanneer ghy quaet [doet], dan springt ghy op van vreughde.
| |
16
De HEERE hadde uwen naem genoemt, eenen groenen olijfboom, schoon van 39 lieflicke vruchten: [maer nu] heeft hy met een geluyt van een groot 40 geroep een 41 vyer om 42 den selven aengesteken, ende sijne 43 tacken 44 sullen verbroken worden.
| |
17
Want de HEERE der heyrscharen, die u heeft l 45 geplant, heeft een 46 quaet over u uyt gesproken: om der boosheyt wille des huyses Israëls, ende des huyses Iuda, die sy onder hen bedrijven, om my 47 te vertoornen, roockende den Baal.
| |
18
De 48 HEERE nu heeft het my te kennen gegeven, dat ick het wete: Doe 49 hebt ghy my hare handelingen doen sien.
| |
19
Ende ick was als een lam, [als] een osse, die geleyt wort 50 om te slachten: want ick en wiste niet dat sy 51 gedachten tegen my dachten, [seggende;] Laet ons 52 den boom met sijne 53 vrucht verderven, ende laet ons hem uyt den 54 lande der levendigen uytroeijen, dat sijn naem niet meer gedacht en worde.
| |
20
Maer, O HEERE der heyrscharen, ghy 55 rechtveerdige Richter, m die de 56 nieren ende het herte proeft; laet my uwe wrake 57 van hen sien: want aen u heb ick mijne twistsake 58 ontdeckt.
| |
21
Daerom, soo seyt de HEERE van de mannen van 59 Anathoth, die uwe 60 ziele soecken, seggende: En propheteert niet in den name des HEEREN, op | |
| |
dat ghy van onse handen niet en stervet.
| |
22
Daerom, soo seyt de HEERE der heyrscharen; Siet ick sal 61 besoeckinge over hen doen: De jongelingen sullen door het sweert sterven, hare sonen ende hare dochteren sullen van honger sterven.
| |
23
Ende sy en sullen geen 62 overblijfsel hebben: want ick sal een quaet brengen over de mannen van Anathoth, [in] 63 het jaer harer besoeckinge.
|
-
1
- Ghy Ieremia, ende andere mijne vroome Propheten, ende Priesteren die noch onder den volcke overigh zijt, (als sommige dit nemen) hoort dit, ende draegt het daer na den volcke voor.
-
2
- Hebr. man. Siet bov. 4. op vers 3. alsoo onder vers 9.
-
a
- Deut. 27.26. Galat. 3.10.
-
4
- D. de mensche, ofte, een yeder. als Psalm 1.1. ende elders dickwils. Siet Iob 12. op vers 10.
-
5
- D. die der wet Godts niet gehoorsaem en is.
-
6
- Siet Deut. 4. op vers 20.
-
8
- T.w. woorden des verbonts, als vers 3. ende onder vers 6.
-
10
- Siet Exod. 3. op vers 8.
-
11
- Siet Num. 5. op vers 22. Deut. 27.15.
-
12
- Hebr. betuygende betuyght.
-
14
- Siet bov. 7. op vers 13.
-
g
- Ierem. 3.17. en 7.24. en 9.14.
-
15
- Siet Ier. 3. op vers 17.
-
16
- Het boos herte van hen allen.
-
17
- D. sal ick sekerlick over hen brengen.
-
18
- T.w. de by gevoeghde dreygementen, D. gedreyghde straffen. siet daer van Lev. 26. en Deu. 28.
-
19
- Ligue, conspiratie, t’samensweeringe, om quaet te doen, regelrecht strijdende tegen ’t verbont, datse met my gemaeckt ende besworen hebben.
-
20
- Die in de woestijne, ende voorts in de volgende tijden ongehoorsaem geweest zijn.
-
21
- Als boose nakomelingen van hare boose voorvaderen.
-
23
- Siet Genes. 15. op versen 17, 18.
-
24
- D. straffe, ongeluck, elende, etc. als vers 12.
-
25
- Dat is, haer selven daer uyt redden. Vergel. Mich. 2.3.
-
h
- Prov. 1.28. Iesa. 1.15. Ierem. 14.12. Ezech 8.18. Mich 3.4.
-
26
- Hebr. verlossende niet verlossen.
-
27
- Dat ick over haer brengen sal, vers 11. alsoo versen 14, 17, 23.
-
29
- D. den schandelicken afgodt Baal. siet bov. 3. op vers 24.
-
31
- Vergel. de maniere van spreken met 2.Sam. 16.10. ende de aenteeck. aldaer.
-
32
- T.w. dit volck, (’t Hebr. woort staet in het manlick geslacht, maer de volgende woorden in het vrouwelicke) dat sich alsoo noemt, ofte des beroemt, dat het mijn beminde volck is: ofte, Godt noemtse soo, niet tegenstaende hare ondanckbaerheyt, van wegen sijn verbont, dat hy met hen ende hare vaderen gemaeckt, ende de weldaden, die hy haer bewesen hadde. Vergel. ond. 12.7, 8. Rom. 3.3. en 11.28. Sommige verstaen hier door, den Propheet Ieremiam, ende andere dienstknechten Godts, die dagelicks in den Tempel tot dit boose volck propheteerden. Vergel. bov. 7.2. als of Godt seyde: Wat hebben mijne knechten meer in den Tempel by dit wederspannigh volck te doen om haer te onderwijsen, of voor haer te bidden? Siet vers 14.
-
33
- Den Tempel: als of Godt seyde: Wat loopense veel in den Tempel, daerse doch soo vol aller boosheyt zijn?
-
34
- Verst. de dochter mijns volcks, ofte de stadt Ierusalem, D. de inwoonders.
-
35
- Anders, grove schendelickheyt, om dat het Hebr. woort, beteeckenende een grouwelick feyt, ofte, aenslagh, (siet Pro. 31. op vers 16.) hier een letter meer heeft, als ordinaris, dienende tot verswaringe van de beteeckeninge. Vergel. Psalm 3. op vers 3. Verstaet hier door, de grouwelicke afgoderije, waer van vers 13. etc.
-
36
- T.w. met vele afgoden, als bov. vers 13. of, men kan het duyden op de menighte, ofte grooten hoop der gener, die dese grouwelen bedreven, aldus: Dewijl haerder vele dese schendelicke daet bedrijven: Sommige stellen in plaetse van met vele, [ja selfs] de Groote. Vergel. Ezech. 8.11. ende 23.39.
-
37
- Hebr. het vleesch der heyligheyt, ofte, des heylighdoms, zijn van u geweken, of, sullen van u wijcken. Gelijck het woort, vleesch, by ons in’t getal van velen niet gebruycklick en is, alsoo wort het oock in den Hebreeuschen Bybelschen text niet meer als eens (Prov. 14.30.) in het getal van velen gebruyckt. De sin is, Alle uwe offerhanden, O Ierusalem, en deugen niet meer, ghy en doet geen heyligh offer meer, om dat ghy alles met uwe boosheyt ontheylight. Sommige verstaen het aldus, Dat Godt haer dreyge, de tijt zy voor handen, datse om hare godtloosheyt gestraft ende uyt haer lant verjaeght zijnde, in den Tempel niet meer en sullen konnen komen, noch offeren, noch hare vrolicke maeltijden van het vleesch der offerhanden houden, gelijck sy nu deden, doch met eene grouwelicke ontheyliginge van Godts heylige insettingen, daerom haer Godt uyt sijn huys ende lant verstooten soude. Sommige verstaen door het heylige vleesch, de oprechte Israëliten, die uytwendigh ende inwendigh besneden waren.
-
38
- Ofte, want [in] uwe boosheyt, etc. And. wanneer u quaet, (D. uwe straffe, elende) [voorhanden is, ofte door mijne Propheten voorseyt ofte gedreyght wort] dan verheught ghy u, D. ghy veracht mijne dreygementen soo seer, dat ghy oock, als tot mijnen spijt, des te meer vreughde bedrijft, om te toonen dat ghy der niet op en past.
-
39
- Hebr. vrucht van gedaente.
-
41
- Verstaet de verwoestinge, het verderf ende de verteeringe van lant ende lieden, door de Babyloniers.
-
42
- Olijfboom. And. een vyer heeft sijne bladeren aengesteken.
-
43
- Ofte, scheuten, looten, spruyten.
-
44
- And. sullen sy verbreken.
-
45
- Als eenen olijfboom: gelijck in het voorgaende vers geseyt is.
-
46
- Het verderf door de Babyloniers.
-
47
- Ofte, tot toorn te verwecken.
-
48
- Als ick in eenvoudigheyt mijn beroep waer nam, volgens Godes last, ende op geen quaet en dachte.
-
49
- Dit spreeckt Ieremia tot Godt, dien hy als getuyge neemt, dat hy hier van niets en spreeckt uyt menschelicke suspicien ofte affecten, maer alleen uyt de Godtlicke openbaringe, door een gesichte. Vergel. ond. 24.1.
-
50
- Ter slachtinge, om geslacht te worden, dat men hem slachte.
-
51
- D. boose aenslagen ende practijcken tegen my voor hadden.
-
52
- T.w. den Propheet Ieremia, met sijne leere, ofte prophetie.
-
53
- Hebr. eygentl. broot, D. spijse, ende voorts, vrucht, als die ter spijse dient.
-
54
- Siet Psalm 27. op vers 13.
-
55
- Hebr. Richter der gerechtigheyt, ofte, die gerechtigheyt richtet.
-
m
- 1.Sam. 16 7. 1.Chron. 28.9. Psalm 7.10. ende 26.2. Apoc. 2.23.
-
56
- De innerste ende verborgene gedachten ende bewegingen. siet Iob 19. op vers 27. ende Psalm 7. op vers 10.
-
57
- Die ghy van hen sult nemen, ofte, aen hen doen.
-
58
- Als mijnen Advocaet ende Richter voor gedragen, ende bevolen.
-
60
- Na u leven staen. siet Exod. 4. op vers 19. ende 2.Sam. 4. op vers 8.
-
61
- D. haer straffen. siet Genes. 21. op vers 1.
-
62
- D. niemant salder van hen over blijven, sy sullen alle om komen ende uytgeroeyt worden. Welverstaende, soo sy haer niet en bekeeren.
-
63
- Of, [T.w.] het jaer harer besoeckinge, D. harer straffe. alsoo ond. 23.12. etc.
|