12
Ende sy sullen 47 se noemen 48 het heylige volck, 49 de verloste des HEEREN: ende 50 ghy sult genoemt worden, 51 de Gesochte, 52 de Stadt die niet verlaten en is.
|
-
1
- Dit zijn de woorden des Propheten Iesaie, soo in sijnen, als in anderer Propheten ende Dienaren Godes name.
-
2
- D. der Kercke, ofte des volcks Godes, stracks Ierusalem genoemt: een voorbeelt der Kercke des Nieuwen Testaments, Hebr. 12. vers 22. Apoc. 14.1. ende 21.2.
-
3
- D. ick en sal niet op houden de troostelicke beloftenissen die Godt my geopenbaert heeft, sijner Kercke te verkondigen. siet Psal. 122.6. ende 2.Tim. 4.2.
-
5
- T.w. der stadt Ierusalems, D. der Kercke. De sin is, Tot dat Christus, die onse gerechtigheyt ende Heylant is, der werelt geopenbaert worde.
-
6
- Of, op ga. Hebr. uyt ga, T.w. gelijck de sonne uyt hare kamer gaet, als sy op gaet. siet Psalm 19.6.
-
7
- T.w. die gerechtigheyt, O Zion, of Ierusalem, met dewelcke ghy van uwen bruydegom Christo Iesu sult zijn verciert geworden.
-
8
- D. ghy sult vernieuwt ende in eenen beteren staet gebracht worden, als ghy te voren waert, ende desen nieuwen ende beteren staet sal oorsake zijn van den nieuwen name: die van nature zijn kinderen des toorns, Ephes. 2.3. sullen uyt genade genoemt worden kinderen Godes, 1.Ioan. 3.1. ende de gene aen dewelcke hy een welgevallen ofte lust heeft, vers 4. desen nieuwen name en kent niemant, dan die hem ontfanght, Apoc. 2.17.
-
9
- Siet van het Hebr. woort Genes. 30. op vers 28.
-
10
- D. ghy sult den Heere seer lief ende weert zijn. siet Exod. 19.5.
-
11
- D. ghy sult bewaert ende van Godt beschermt worden. Siet Deut. 33.3. Ioan. 10.28, 29.
-
12
- Verst. hier door den Konincklicken hoet, of mijter, ’t Konincklicke Priesterdom daer Petrus van spreeckt 1.Petr. 2.9.
-
13
- T.w. van Godt haren bruydegom, als of ghy niet meer sijne bruyt of sijn volck en waert. siet Ies. 60.15.
-
14
- Hebr. verwoestinge, D. het verwoeste. siet Hose. 1.10. 1.Petr. 2.10.
-
15
- D. Godt heeft een welgevallen aen haer, T.w. aen Ierusalem.
-
16
- Dat u de Heere gegeven hadde te bewoonen: ofte, u lant, D. de inwoonders uwes lants.
-
18
- D. u lant sal bewoont worden, gelijck een vrouwe haren man by woont.
-
19
- T.w. O ghy lant, ofte, onder u, by u, T.w. O ghy Kercke.
-
20
-
Christus wort meermaels in de Heylige Schrift een bruydegom genoemt, ende sijne Gemeynte een bruyt, Ioa. 3. vers 29. Apoc. 21. versen 2, 9. welcker onderlinge liefde ende vreught verhaelt wort Cant. 4.1. etc.
-
21
- Dit spreeckt de Heere.
-
22
- D. Propheten, Herders, Leeraers, Zielsorgers. Siet Ies. 21.11. Ezec. 3. vers 17. ende 33.7. Apoc. 21.12.
-
23
- Maer sy sullen u steeds het woort ende de beloften Godes voor houden. siet vers 1.
-
24
- Of, O ghy gewaghmakers, of, O ghy vermelders van den Heere. Dit spreeckt de Propheet tot de Leeraers des H. Euangelii.
-
25
- Maer betuyght steeds, ende verkondight vrymoedelick de waerheyt.
-
26
- T.w. den Heere. Hebr. En geeft hem, ofte, voor hem, geen stilswijgen. De sin is, En houdt niet op van bidden en smeken, maer houdt aen in den gebede, ja valt hem soo lange lastigh, tot dat ghy verhoort wort, tot dat Godt arbeyders in sijnen oogst uytstoote, Matt. 9. vers 38. ende tot dat hy haren arbeyt zegene, 1.Cor. cap. 3. vers 6.
-
27
- D. in sulck eenen heerlicken staet, datse elck een moet loven.
-
28
- Dit zijn nu wederom de woorden des Propheten.
-
29
- D. by sijne eygene kracht, D. by hemselven, geenen grooteren hebbende om by te sweeren, Hebr. 6.13.
-
30
- D. by sijnen stercken arm.
-
31
- De sin is, Sekerlick ick en sal u den moetwille uwer vyanden ende vervolgeren niet over geven. Siet van dese maniere van eedtsweeren Num. 14. d’aent. op vers 23.
-
33
- Godt dreyght dickwils dat de vreemde, ende de vyanden sijnes volcks, van wegen desselven sonden, de vruchten hares lants souden eten, als Deut. 28.30, 33, 51. ’t welck oock meermaels in der daet alsoo geschiet is, Iud. 6.3, 4. Eccl. 6.1, 2. Dit moet men verstaen mede begrepen te zijn onder de vloecken der wet, die door Christum zijn wech genomen, Gal. 3.13. Siet oock Ps. 128. vers 2. ende 1.Cor. 15.58.
-
34
- Hebr. de kinderen des vreemden.
-
35
- Hebr. de insamelaers des selven, T.w. des koorns.
-
36
- Hebr. de vergaderaers, ofte, de t’samenbrengers des selven, T.w. mosts.
-
37
- D. met openbare danckseggingen, die sy den Heere in sijne Kercke voor sijne weldaden sullen doen. Een maniere van spreken genomen van de Priesters, die het geheylighde vleesch aten in den voorhof des Tabernakels, ende nader hant in de voorhoven des Tempels. Siet Levit. 6.16. ende 10.18. Ezech. 42.14.
-
b
- Iesa. 40.3. ende 57.14.
-
38
- Dit is een aensprake tot de inwoonders van Ierusalem, haer vermanende, dat sy de stadts poorten vry wijt op souden stellen, ende de wegen schoon ende suyver maken souden, op dat de Heydenen, die by groote menighten haer tot de Kercke Christi begeven souden, eene opene bane vinden souden. siet Ies. 57.14. And. Bereyt den volcke den wegh.
-
39
- Door dewelcke sy tot u, O ghy burgers van Ierusalem, D. tot de Christelicke Kercke gebracht worden, ende in gaen mogen. siet Ies. 40.3.
-
40
- Of, suyvertse van steenen, siet Ies. 57.14. De sin is, Weert alle verhindernissen ende aenstoot uyt den wegh, Rom. 14.13, 21.
-
41
- D. predickt het Euangelium opentlick. Siet Iesa. 11.12. ende 49.22.
-
42
- T.w. door de predicatie des H. Euangelii. siet Rom. 10.18. ende hy heeft doen hooren] T.w. ’t gene dat hier volght, Segget, etc.
-
43
- D. den volcke Zions, D. der Kercke Godes, als Zac. 9.9. Matt. 21.5. Ioa. 12.15.
-
44
- D. uwe saligheyt ende verlossinge: Of, uw Heylant ende Salighmaker, T.w. Iesus, die sijn volck verlost van hare sonden, Matth. 1.21. Luce 2.30.
-
45
- Dien hy geven sal allen den genen die hem trouwelick dienen, Ies. 40.10. Apoc. 22.12. siet Ps. 127. op vers 3.
-
46
- Hebr. sijn werck, D. sijnen arbeytsloon. siet Ies. 40. op vers 10. Levit. 19.13.
-
47
- T.w. de geloovige, die haer tot de Christelicke Gemeynte sullen vervoegen, soo uyt de Ioden, als uyt de Heydenen.
-
48
- Hebr. het volck der heyligheyt.
-
49
- D. die van den Heere verlost zijn.
-
50
- O Zion, ghy Kercke Godes.
-
51
- ’t Hebr. woort, het welck eenige in den text setten, beteeckent, de gesochte, of nagesochte, of besorghde, T.w. die de Heere uyt genaden weder besocht ende vergadert heeft, daer sy te voren om harer sonden wille, eenen tijt langh was verlaten ende verstroyt geweest. Siet Iesa. 54.6, 7. ende de aenteeck. Deut. 11. op vers 12.
-
52
- Of, de onverlatene stadt.
|