| |
| |
| |
Abram treckt met Sarai, Lot, ende grooten rijckdom uyt Egypten weder na het landt Canaan, ende slaet sich neder by Bethel, vers 1. Abram ende Loth, vermits veelheydt van haer beyder have ende vee, mitsgaders harer herderen twist, scheyden van malkanderen, 5. Lot treckt nae de schoone landtstreke van Sodom, 10. Godt verschijnt Abram, ende wederhaelt sijne beloften, 14. Abram reyst, op Godts bevel, om het landt Canaan te besien, ende slaet sich neder by Hebron, ende bouwt den Heere eenen Altaer, 17.
| |
1
ALsoo toogh Abram op uyt Egypten na het 1 Zuyden, hy ende sijne huysvrouwe, ende al wat hy hadde, ende Lot met hem.
| |
2
Ende Abram was 2 seer rijck; in vee, in silver, ende in goudt.
| |
3
Ende hy gingh 3 volgens sijne reysen, van het Zuyden tot 4 Bethel toe, a tot aen de plaetse daer sijne tente 5 in den beginne geweest was, tusschen Bethel, ende tusschen 6 Ai; | |
[fol. 6v\Abram. Loth. Abrams krijgh.]
| |
| |
4
Tot de plaetse des Altaers, dien hy in het eerste daer gemaeckt hadde: ende Abram heeft aldaer 7 den b naem des HEEREN aengeroepen.
| |
5
Ende Lot, die met Abram toogh, hadde oock schapen, ende runderen, ende tenten.
| |
6
c Ende dat landt 8 en droeghse niet om t’samen te wonen; want hare have was vele; soo dat sy t’samen niet en konden woonen.
| |
7
9 Ende daer was twist tusschen de herders van Abrams vee, ende tusschen de herders van Lots vee: d Oock 10 woonden doe de Canaaniten, ende Pheriziten in dat landt.
| |
8
Ende Abram seyde tot Lot; En laet doch geene twistinge zijn tusschen my, ende tusschen u, ende tusschen mijne herders, ende tusschen uwe herders; 11 want wy zijn mannen broeders.
| |
9
12 e Is niet het gantsche landt 13 voor u aengesicht? scheydt u doch van my: so ghy de slinckerhandt 14 [kiest,] soo sal ick ter rechterhandt gaen: ende soo ghy de rechterhandt, soo sal ick ter slinckerhandt gaen.
| |
10
Ende Lot hief sijne oogen op: ende hy sagh de gantsche vlackte der 15 Iordane, datse die geheel bevochtighde: eer de HEERE Sodom, ende Gomorra, verdorven hadde, was sy als den 16 Hof des HEEREN, 17 als Egypten-landt, als ghy komt tot 18 Zoar.
| |
11
Soo koos Lot voor hem de gantsche vlackte der Iordane, ende Lot trock tegen ’t Oosten, ende sy werden gescheyden, 19 d’een van den anderen.
| |
12
Abram [dan] woonde in den lande Canaan; ende Lot woonde in de steden der vlackte, ende sloeg tenten tot aen Sodom toe.
| |
13
f Ende de mannen van Sodom waren boos, ende groote 20 sondaers tegen den HEERE.
| |
14
21 Ende de HEERE seyde tot Abram, nae dat Lot van hem ghescheyden was: Heft nu uwe ooghen op, ende siet van de plaetse daer ghy zijt, noordwaerts, ende zuydwaerts, ende oostwaerts, ende 22 westwaerts.
| |
15
g Want 23 al dit landt, dat ghy siet, dat 24 sal ick 25 u gheven, ende uwen zade 26 tot in eeuwigheyt.
| |
16
h Ende ick sal u 27 zaedt stellen als het stof der aerde: soo dat, indien yemant het stof der aerde sal konnen tellen, sal oock u zaedt getelt worden.
| |
17
Maeckt u op, wandelt door dit landt in sijne lenghte, ende in sijne breedte: want ick sal’t u geven.
| |
18
Ende Abram 28 sloegh tenten op, ende quam, ende woonde i aen de 29 eycken bosschen van 30 Mamre, die 31 by Hebron zijn; [kolom] ende hy bouwde aldaer den HEERE eenen Altaer.
|
-
1
- D. na het Zuyder quartier van Canaan.
-
2
- Hebr. Seer swaer. Also gevoelde Abram de waerheydt van de Goddelicke belofte. Hy meynde slechts den hongher te ontgaen, ende hy werdt noch daer en boven soo verrijckt.
-
3
- D. volghende de weghen, ende plaetsen, door dewelcke hy te voren na Egypten gereyst was. siet bov. 12.9. ofte, hy reysde na dat het vervoeren sijner goederen, ende het voort gaen sijner beesten dat lijden konden.
-
4
- Siet bov. 12. op vers 8.
-
6
- Siet bov. 12. op vers 8.
-
8
- D. en kondese niet verdragen.
-
9
- Siet capp. 21.26. alwaer van ghelijcken twist gesproken wordt.
-
10
- Dewijle de oude ingesetene niet veel plaetse in een quartier des landts voor den vreemden over en lieten, so en konden Abram ende Lot, die seer machtigh in vee, ende daer over by den inwoonderen buyten twijffel benijdt waren, niet wel te samen in een oort haere behoefte van weyden vinden: waer uyt niet alleen twist onder den herderen van Abram ende Lot gheresen is, maer oock hen swarigheyt van de Canaaniten overkomen konde. Siet ond. 21. vers 25. ende 26.15, 20, 21.
-
11
-
Wy zijn mannen broeders, niet alleene nae den vleesche, want ick u oom, ende ghy mijn neve zijt, maer oock nae den gheest, want wy eenen Godt dienen, ende met onsen twist de inghesetene ergeren, ende onsen Godtsdienst schande aendoen souden.
-
12
- Sulcke maniere van vraghen beteeckent groote versekeringe. alsoo ond. 20. vers 5. Exod. 14.12. Iudic. 4.6.
-
e
- Ond. 20.15. ende 34.10.
-
13
- D. voor u open, om van u gebruyckt te moghen worden. siet gelijcke maniere van spreken, ond. 20. vers 15. ende 34.10, 21. ende 47.6.
-
14
- Dit woordt is hier in gevoeght uyt het volgende vers 11.
-
15
- Dit is de naem eener riviere bevochtigende het lant van Canaan, ende spruytende uyt twee fonteynen aen ’t gebergte van Libanon, dewelcke genaemt worden Ior ende Dan.
-
16
- Hier mede wort verstaen den Hof Eden, welcke Godt gheplant hadde, ofte den Hof des Heeren, D. een uytermaten schoon Hof; ghelijck het Legher Godes, 1.Chro. 12.22. Godes bergen, Ps. 36.7. De Cederen Godts, Psalm 80. vers 11. de worstelinghen Godts, ond. 30.8. D. seer groote. Het woort Godt beteeckent hier uytnementheydt.
-
17
- Siet Ezech. cap. 31. alwaer een vergelijckinge gemaeckt wort tusschen de vruchtbaerheyt van Egypten ende Assyrien.
-
18
- Hebr. Tsohar, een stadt gelegen ontrent Sodom, ende Gomorra, dewelcke desen naem heeft gekregen als Lot daer in vluchtede, ond. 19.23. zijnde te voren genoemt Bela, ond. 14.2.
-
19
- Hebr. de man van sijnen broeder.
-
f
- Ond. 18.20. Ezech. 16.49.
-
20
- Hebr. Sondaers tegen den Heere seer. niet tegenstaende de groote boosheyt der Sodomiten, ende andere omliggende, verkoos Lot dese lantstreke, van wegen hare schoonheyt. And. voor den Heere. Vergel. bov. 6.11. ende 10.9.
-
21
- Godt troost Abram over het vertrecken van sijnen neve, ende de verkiesinge der schooner lantstreke.
-
22
- Hebr. na de zee, bov. 12.8.
-
g
- Bov. 12.7. ende 15.7, 18. ende 17.8. ende 26.4. Deut. 34.4. Actor. 7.5.
-
23
- Niet dat hy doe gantsch sagh, maer dat hem gantsch belooft wert.
-
24
- Wel tot eene aertsche herberge voor u vleeschelick zaet, maer oock tot een teecken des hemelschen vaderlants voor u geestelick zaet: vergel. Hebr. 11.9, 10, 14, 15, 16.
-
25
- T.w. u het recht tot het aertsche Canaan, ende uwen zade na den vleesche te sijner tijt, de dadelicke besittinge: daer na u, ende uwen geestelicken zade, hier het recht tot het hemelsche Canaan, ende hier na de eeuwige besittinge desselven, alles uyt genade.
-
26
- D. eenen langen tijdt, T.w. tot dat de Messias, het zaet der zegeninge, uyt uwen vleesche geboren zijnde, het werck der verlossinge op aerden sal volbracht hebben. Het Hebr. woort wort onder andere beteeckeningen dickwils genomen voor den gantschen tijdt der Wet. siet ond. 17.13. ende 48.4. Psal. 132.14. Ofte, eygentlick in eeuwigheyt ten aensien van’t geestelick Canaan ende het geestelick zaet.
-
h
- Ond. 15.5. ende 17.4. Deut. 10.22. Ier. 33.22. Rom. 4.17, 18. Hebr. 11.12.
-
27
- Abrams zaet, ende het stof der aerden, worden vergeleken met malkanderen, ten aensien niet van een gelijck getal, maer van een groote menigte, die by de menschen ontelbaer is; siet diergelijcke maniere van spreken, ond. 15.5. ende 22.17. ende 32.12.
-
28
- D. in’t reysen ende vertrecken sloeg hy hier ende daer sijne tenten op.
-
29
- And. in de effene velden.
-
30
- Dese Mamre was een Amoriter, wonende by Hebron. siet ond. 14. versen 13, 24. ende is dese te onderscheyden van More, bov. 12.6.
-
31
- Of, die te Hebron is, welcke stadt te deser tijt was genoemt Kiriath-Arbe, ofte de stadt Arba, maer naderhant Hebron. siet ond. 23.2. ende 35.27. Num. 13.22. Ios. 14.15. 2.Sam. 5.5.
|